Aalst viert carnaval: opnieuw commotie door Joodse karikaturen

De carnavalsoptocht in Aalst heeft zondag opnieuw voor commotie gezorgd, want er doken net als vorig jaar Joodse karikaturen op in de stoet. Er wordt verontwaardigd gereageerd, onder meer door premier Sophie Wilmès.

De carnavalsoptocht van Aalst is zondag door het stormweer pas om 14 uur van start gegaan. ‘We starten om 14 uur omdat tegen dan de gemiddelde windsnelheid tot 40 kilometer per uur zal gedaald zijn’, verduidelijkte de burgemeester in de voormiddag na overleg met de crisiscel.

‘Carnaval is een feest’

De burgemeester benadrukte zondagmorgen dat het carnaval een feest van de vrije meningsuiting is. D’Haese deed in dat verband wel een oproep aan de deelnemers om niet ’te kwetsen om te kwetsen’. Vandaag zijn namelijk de ogen van de wereld gericht op Aalst, nadat de Unesco Aalst Carnaval vorig jaar van de lijst immaterieel cultureel erfgoed had geschrapt. Dat was een gevolg van omstreden Joodse karikaturen die in de optocht te zien waren.

Joodse karikatuur

Vandaag waren net als vorig jaar praalwagens te zien met een prominente afbeelding van een Joodse karikatuur. Zo koos carnavalsgroep Lossendeirdeveirdeirdeir dit jaar als thema ‘Het Oilsjters Tribunool’, waarbij rechters uitzonderlijk over humor mogen oordelen. Met de praalwagen verwijst de carnavalsgroep naar de commotie die Aalst Carnaval vorig jaar haar erkenning van immaterieel cultureel erfgoed bij Unesco heeft gekost. Ook andere carnavalsgroepen lieten dat thema aan bod komen.

De leden van Lossendeirdeveirdeirdeir motiveren het gebruik van de karikatuur als volgt: ‘We lopen als rechters van de humor door de straat. Jood, priester, of moslim, met Carnaval in Aalst wordt er met alles en iedereen gelachen. Het staat zelfs zo geschreven in het Aalsters wetboek van de humor’.

Premier Wilmès reageert

Volgens premier Sophie Wilmès doen bepaalde praalwagens en carnavalskostuums van de editie 2020 van Aalst Carnaval afbreuk ‘aan onze waarden en de reputatie van ons land’, ook al is Aalst Carnaval meer dan dat, luidt het in een mededeling.

‘De federale regering wenst eraan te herinneren dat België een democratie is die stoelt op fundamentele vrijheden, waaronder de vrijheid van meningsuiting. Deze fundamentele waarde impliceert onder meer de vrijheid om te bekritiseren, te blasfemeren en te karikaturiseren’, luidt het. De regering erkent ook dat carnaval van oudsher een cultureel feest is dat al eeuwenlang een katalyserende sociale functie heeft in onze samenleving.

Wilmès wijst er nog op dat vrijheid evolueert binnen een specifiek wettelijk kader dat tot doel heeft individuen te beschermen tegen racisme, antisemitisme en andere vormen van discriminatie op basis van criteria zoals geslacht, leeftijd of seksuele geaardheid. Aangezien België een rechtsstaat is, komt het ‘de bevoegde instellingen en Justitie toe om te bepalen of de gebeurtenissen die tijdens het carnaval hebben plaatsgevonden, in strijd zijn met de wet’, waarschuwt de premier.

‘Schande’

Volgens Joël Rubinfeld, de voorzitter van de Franstalige organisatie ‘Ligue Belge contre l’Antisémitisme’ (Belgische Liga tegen Antisemitisme), is Aalst Carnaval ‘een schande en een verspilling’. Rubinfeld, die vandaag zelf aanwezig is in Aalst, was naar eigen zeggen onaangenaam verrast de karikaturen opnieuw te zien, maar hij zag nog meer antisemitische karikaturen passeren.

‘Ik heb gekromde neuzen gezien, de Klaagmuur voorgesteld alsof hij gebouwd werd met goudstaven, vergezeld door een parodie op “Hey Jude” van The Beatles. Het is echt immoreel antisemitisme. Ik vreesde er al voor, ook al had ik een klein beetje hoop voor deze editie’, aldus Rubinfeld. ‘Het is een schade dat we dit laten gebeuren in ons land in naam van de vrije meningsuiting. Er zijn grenzen. En het is ook echt zonde, want er zijn kinderen en het is een familie- en volksfeest waar aardig wat mensen een jaar lang aan werken. De problematische wagens zijn maar 5 procent van de hele optocht, maar die blijven wel hangen’.

‘Nog pijnlijker dan vorig jaar’

Het Forum der Joodse Organisaties, een koepelorganisatie van de Joodse gemeenschap in ons land, betreurt dat er zondag opnieuw Joodse karikaturen zijn gebruikt in de stoet. ‘Ze zijn nog pijnlijker dan vorig jaar’, stelt FJO-woordvoerder Hans Knoop. ‘Toen konden we nog denken dat het misschien niet de bedoeling was om te beledigen, maar nu doet men er nog een schepje bovenop, dat tart werkelijk alle verbeelding’, zegt Knoop. Het Forum is wel positief gestemd door de ’talloze afkeurende reacties uit binnen- en buitenland’. ‘Er is enorm veel begrip’, stelt Knoop.

Burgemeester vindt karikaturen niet anti-semitisch

D’Haese ziet geen probleem met de Joodse parodieën die zondag in het kader van Aalst Carnaval zijn opgedoken. ‘De parodieën zijn niet van die aard om als antisemitisch te worden gekwalificeerd’, zegt de burgemeester van Aalst.

Hij begrijpt wel de kritiek op de Joodse karikaturen. ‘Ik heb de afgelopen dagen proberen te de-escaleren. Er was in Aalst nogal wat animositeit over de oproep vanuit Israël. Maar ik denk dat de parodieën niet van die aard zijn om als antisemitisch te worden gekwalificeerd’, zegt D’Haese. ‘Ik ben weken het mikpunt van spot en satire geweest en ik krijg heel moeilijke vragen’, klinkt het nog. ‘Maar dat is de vrijheid van de journalist, de cartoonist en de carnavalist. We kunnen over alles en iedereen vragen stellen en over alles en iedereen humor bedrijven.’

Voor de micro van VTM Nieuws zei D’Haese nog dat er geen wagens uit de stoet gehaald zijn. De burgemeester heeft ook geen weet van klachten. ‘Ik heb wel bepaalde identiteiten laten noteren van mensen die gevoelige voorwerpen vertoonden om een eventuele serene en correcte procesvoering mogelijk te maken. Maar ik ben geen burgemeester van censuur.’

‘Alle ogen zijn gericht op België’

Het invloedrijke American Jewish Committee (AJC) vraagt dat de Europese Unie een onderzoek start naar België in verband met de Joodse karikaturen. De Belgische en Europese leiders moeten de kostuums veroordelen en de EU moet bekijken of een artikel 7-procedure kan opgestart worden tegen België, klinkt het op de website van het in Brussel gevestigde Transatlantic Institute van het American Jewish Committee.

Het AJC verwijst in het bericht onder meer naar de kostuums die Joden afbeelden als insecten, ‘wat verwijst naar de dehumanisatie van Joden als ongedierte ten tijde van het naziregime’. ‘Alle ogen zijn op dit schaamtelijke moment gericht op België. Terwijl de Vlaamse en federale autoriteiten deze groteske publieke vertoning van antisemitische haat weigerden te blokkeren of in sommige gevallen zelfs ronduit steunen, zou de Europese Unie meteen een onderzoek moeten starten’, zegt voorzitter van het Transatlantic Institute Daniel Schwammenthal in de mededeling.

https://twitter.com/AJCTAI/status/1231575576122621953Transatlantic Inst.https://twitter.com/AJCTAI

AJC Calls for EU Investigation of Belgian Hate Fest, also known as #aalstcarnaval https://t.co/tn7rKptoEp

— Transatlantic Inst. (@AJCTAI) February 23, 2020