’60 cent van elke Europese burger volstaat om niemand meer te laten verdrinken in de Middellandse zee’

Aaron Ooms, de voorzitter van de Jonsocialisten, trok vorige week naar Malta om een beter beeld te krijgen over de vluchtelingencrisis. ‘De tien actiepunten die de Europese Unie naar voren schuift, zijn niet alleen onvoldoende, ze zijn ook naast de kwestie’, schrijft hij.

Daar aan de boorden van de Middellandse Zee zijn er heel wat conclusies te trekken. Zoals over het morele failliet van de Europese Unie. Waarom denkt mijn Unie dat ze overal te wereld met een vermanend vingertje mag optreden, wanneer mensenrechten geschonden worden, terwijl terzelfdertijd duizenden mensen verdrinken voor onze kusten? Of conclusies over de manifeste onwetendheid (of is het onkunde?) van politici die denken iets op te lossen door boten te vernietigen. Conclusies over hoe een groot deel van onze politici het migratiedebat mijdt uit angst voor minder stemmen. Conclusies over hoe een veiligheidsgevoel belangrijker is dan een écht eengemaakt Europees asiel- en migratiebeleid waarbij ieder land zijn deel doet en vluchtelingen opvangt.

Toch overheerst één vaststelling: dat politiek er hier en nu niet meer toe doet.

Dat leerde ik bovenal van Seydou, Khaled en Ibrahim. Ik moest het horen van verschillende NGO’S en van vissers aan de kust.

Vissers aan de kust van Malta raken niet uitgepraat over de vluchtelingencrisis. Behalve redden is praten dan ook hun enige uitlaatklep. In plaats van verse vis op te halen, halen ze vaker dan hun lief is mensen op. Uit alle contreien, op zoek naar een beter leven, een ander leven. Seydou, Khaled en Ibrahim hebben het gehaald. Duizenden anderen die dezelfde overweging maakten – mijn leven riskeren op zee is nog altijd meer waard dan mijn leven hier – niet. Het antwoord van de Maltese vissers op deze crisis is simpel: wanneer een noodoproep binnenkomt of wanneer ze mensen in nood zien, dan laten ze gezamenlijk alles vallen en vormen ze front. Dan doet niets anders er nog toe. Met een “Mensen laat je toch niet verdrinken, toch?”-blik staren me ze aan. Ik kijk terug en kan niets uitbrengen. Enkel schaamte.

Geen politieke vraagstukken

Hetzelfde geluid weerklinkt bij de verschillende NGO’s die er werkzaam zijn en die roeien met de riemen die ze hebben. Bij het Migrant Offshore Aid Station (MOAS) gaan ze zelfs nog een stap verder: “Keep politics out!” Met privédonaties kocht MOAS een schip specifiek uitgerust voor ‘zoek- en reddingsacties’. De M.Y. Phoenix en haar bemanning zijn straks de enigen die patrouilleren in het gebied waar tot voor kort de Italiaanse marine in het kader van Mare Nostrum opereerde. Hun énige zorg: mensen redden. Voor hen geen moeilijke politieke vraagstukken over wie wat moet betalen, of welk land wie moet opvangen.

En daar sta je dan als voorzitter van de Jongsocialisten. Met je mond vol tanden. Politiek doet er niet meer toe wanneer mensenlevens op het spel staan. Geen honderd debatten of stoere verklaringen over mensensmokkelaars of Fort Europa brengen op dat moment zoden aan de dijk. Alleen intensief zoeken en redden doen dat. Alleen als we dat eerst doen kunnen we aan de tweede stap denken: op een verantwoorde manier politieke vraagstukken aanbrengen en een antwoord bieden. Zonder stap één hebben de vissers uit Malta en de vluchtelingen geen enkele boodschap aan stap twee.

De tien actiepunten van de Europese Unie – met amper eentje over hoe we vluchtelingen NU en HIER kunnen redden – zijn dus niet alleen ruim onvoldoende, ze zijn bovenal naast de kwestie. 60 cent per jaar van elke burger uit elke Europese lidstaat volstaat om niemand meer te laten verdrinken in de Middellandse zee. Jawel, 60 cent per jaar! Dan doet politiek er even niet meer toe, toch?