10.000 deelnemers aan Belgische protestacties tegen racisme, honderden betogers opgepakt in Antwerpen en Brussel

In Brussel kwamen zondagnamiddag zo’n 10.000 mensen bijeen voor een Black Lives Matter-actie. In Antwerpen kwamen circa 1.300 mensen samen en in Gent ongeveer 750 mensen. Premier Wilmès betreurt dat er niet genoeg afstand werd gehouden, terwijl Vlaams minister-president Jan Jambon de protesten ’totaal onverantwoord’ noemt.

De manifestaties zijn een reactie op de dood van de Amerikaan George Floyd. Op sociale media riep de groep Belgian Youth Against Racism de afgelopen week op om samen te komen in verschillende steden.

Coronamaatregelen niet nageleefd

In Antwerpen wijzigde de locatie van de protestactie op het laatste moment nog van de Groenplaats naar het Steenplein. Zaterdag was er op de Groenplaats ook al een manifestatie naar aanleiding van Black Lives Matter, toen waren ongeveer 700 deelnemers aanwezig.

De actie op het Steenplein verliep rustig, maar na de manifestatie was er een grote groep die zich bleef ophouden op de Groenplaats, zegt de Antwerpse politie. ‘Omdat de tolerantiegrens rond het niet respecteren van de social distancing ruim overschreden werd, hebben we afgeroepen dat iedereen de plaats moest verlaten’, zegt woordvoerder Wouter Bruyns. Een 100- à 150-tal personen ging daar niet op in. Zij werden ingesloten en overgebracht naar het politiekantoor voor identificatie en mogen een GAS-boete verwachten wegens het niet naleven van de coronamaatregelen.

‘Wakker geschud’

Op en rond het Poelaertplein in Brussel verzamelden zich zondagnamiddag naar schatting zo’n 10.000 mensen van alle leeftijden, genders en huidskleuren om te betogen tegen het politiegeweld tegen zwarte Amerikanen in de VS, maar ook tegen het politiegeweld tegen niet-witte mensen in België en het racisme in de Belgische maatschappij. Velen van hen dragen plakkaten met het opschrift “Black Lives Matter”, maar heel wat opschriften verwijzen ook naar mensen die in België het slachtoffer geworden zijn van politiegeweld of overleden zijn bij politietussenkomsten. De naam van Semira Adamu komt herhaaldelijk terug, maar ook die van de kleuter Mawda en de Brusselse jongeren Mehdi en Adil.

‘De moord op George Floyd heeft duidelijk veel mensen wakker geschud’, zegt Ange Kaze, woordvoerster van het Belgian Network for Black Lives (BNFBL) dat tot de betoging opriep. ‘Veel mensen zijn het politiegeweld dat systematisch tegen zwarte mensen gebruikt wordt, beu.’

Na afloop van de betoging is het in de Matongéwijk tot onlusten gekomen. De betoging op het plein zelf verliep rustig en zonder incidenten. De grote meerderheid van de betogers droeg mondmaskers, maar in de massa is het onmogelijk om de sociale afstand te respecteren.

Na afloop trok een deel van de betogers naar de Matongéwijk en begon daar amok te maken.Toen enkele politiewagens bekogeld werden, kwam de politie tussen en werd een eerste charge uitgevoerd. Ter hoogte van de Naamsepoort is de Elsensesteenweg voorlopig volledig afgesloten terwijl de politie de relschoppers verder in de wijk terugdrijft.

Her en der richtten relschoppers vernielingen aan, wierpen ze barricades op en stichten ze kleine brandjes.

Er werd ook geplunderd, bevestigt een woordvoerster van de politie Brussel-hoofdstad-Elsene. ‘Dat was het geval op de Elsensesteenweg, waar meerdere winkels zijn geplunderd. Er is ook sprake van plunderingen op de Waterloolaan, van minstens één winkel’. Om welke winkels het gaat is nog niet duidelijk. ‘We zijn momenteel bezig met aanhoudingen’, aldus de politiewoordvoerster nog.

150 arrestaties

Zondagavond had de politie al 150 relschoppers gearresteerd, aldus de Brusselse burgemeester Philippe Close (PS). Via camerabeelden zullen nog meer arrestaties volgen. ‘Nu is het aan het gerecht om streng op te treden. De Stad Brussel stelt zich burgerlijke partij en zal de relschoppers ook vervolgen met GAS boetes’, aldus Close.

De burgemeester ontmoet zondagavond en maandag de handelaars om de schade aan hun winkels op te meten en hen zo snel mogelijk te vergoeden. ‘Straffeloosheid wordt niet getolereerd in Brussel’, aldus Close.

De burgemeester wijst er op dat tijdens deze sanitaire crisis het evenwicht tussen het bewaren van de openbare orde, het recht op vrije meningsuiting en het beschermen van de volksgezondheid ‘zeer delicaat’ is. ‘Net zoals andere wereldsteden Rome, Londen, Parijs of nog Madrid, kon Brussel, hoofdstad van meer dan 400 miljoen Europeanen, niet blind blijven voor de wereldwijde emotie die ontstaan is bij de dood van George Floyd. De 10.000 deelnemers, waarvan bijna iedereen een mondmasker droeg, hebben hun boodschap vredevol en rustig gebracht en geprobeerd zo goed mogelijk de sanitaire regels te respecteren. Na afloop van de betoging zijn een honderdtal delinquenten de politie beginnen uitdagen en de infrastructuur beginnen afbreken. Ik heb dan meteen de opdracht gegeven de relschoppers uit elkaar te drijven en hen op te pakken’.

Toch moet minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem bij de Brusselse autoriteiten uitleg vragen over de richtlijnen aan de politie om niet tussenbeide te komen tijdens de rellen in Brussel zondagnamiddag, zegt minister van Middenstand, Zelfstandigen en Kmo’s Denis Ducarme (MR) zondagavond. ‘De afwezigheid van controles heeft geleid tot plunderingen van verschillende winkels’, aldus Ducarme. ‘Voor de handelaars zijn de plunderingen na maanden van lockdown simpelweg onoverkomelijk.’

Stilte van 8 minuten en 46 seconden

In Gent kwamen de actievoerders samen aan het standbeeld van Koning Albert I. In het park staat ook een standbeeld van Leopold II, dat al enkele malen besmeurd werd, maar de deelnemers wilden die vorst niet in beeld laten brengen. Ze hielden een stilte van 8 minuten en 46 seconden, de tijdspanne waarin George Floyd om het leven kwam.

Premier Wilmès wil overleg met burgemeesters

Premier Sophie Wilmès betreurt dat bij de betogingen geen alternatief is gevonden dat de ‘gezondheidsconsignes respecteert’. Ze gaat overleg plegen met de betrokken burgemeesters en deelstaten.

Premier Wilmès is akkoord dat de protesten voor een rechtvaardige zaak zijn en dat mensen zich moeten kunnen uiten. Maar ze stelt zich vragen als ze naar de foto’s kijkt van de betogingen. ‘Als ik naar de foto’s kijk, betreur ik dat er geen alternatief is gevonden dat de gezondheidsconsignes respecteert en de inspanningen van de mensen die wekenlang in de vuurlinie hebben geleden in de strijd tegen het virus’, zegt ze op Twitter.

De premier zal met de betrokken burgemeesters en deelstaten praten om lessen te trekken uit dit weekend, ook op vlak van gezondheid.

‘Geen goed idee’

Ook al droegen veel betogers een mondmasker, virologisch gezien is een massamanifestatie geen goed idee, aldus Van Ranst op Twitter. ‘Maar probeer nu nog maar eens aan mensen uit te leggen dat een barbecue in de tuin met 12 mensen niet mag’, aldus de viroloog nog.

Van Ranst is niet de enige die de betogingen geen goed idee vindt. Vlaams minister-president Jan Jambon vindt massaprotesten als vandaag in coronatijden ’totaal onverantwoord’, zegt hij op Twitter. ‘Als die dan nog eens in geweld ontaarden, is dat een slag in het gezicht van al wie dagelijks inspanningen levert voor onze veiligheid en gezondheid.’

Ook Erika Vlieghe, voorzitter van de GEES, de expertengroep die ons land uit de coronacrisis moet leiden, betreurt de bijeenkomst. ‘Dit is een zeer groot risico’, waarschuwt ze.

‘Los van hun boodschap betreur ik dat mensen met zoveel op straat zijn gekomen. Epidemiologisch zijn we hier niet klaar voor’.

Vlieghe waarschuwt dat zo’n massabetogingen niet voor herhaling vatbaar zijn. ‘Dit is een zeer groot risico. Mogelijk zien we dit in het aantal besmettingen terug’.

Ze betreurt ook dat mensen niet zelf de reflex hebben gehad om tijdens deze pandemie andere vormen van protest te houden. Ze betreurt ook het feit dat de boodschap van de betoging nu op de achtergrond is geraakt.

Protesten in heel Europa

In Madrid verzamelden drieduizend betogers voor de ambassade van de VS in Madrid, volgens de prefectuur van de Spaanse hoofdstad. De betogers, zwart en blank, protesteerden tegen de dood van George Floyd. Ze herhaalden zijn laatste woorden, ‘Ik kan niet ademen’, en riepen op tot rechtvaardigheid.

In Rome knielden duizenden jongeren op de grote Piazza del Popolo, met de vuist in de lucht, gedurende negen minuten. Dat is even lang als de politieman zijn knie in de hals van George Floyd drukte, tot die stierf. Toen de betogers weer recht gingen staan riepen ze: ‘Ik kan niet ademen.’

In Londen trotseerden duizenden Britten het verbod om te betogen, voor de tweede dag op rij. Dat was ook het geval in vele andere steden in het Verenigd Koninkrijk, zoals in Bristol. In die stad in het zuidwesten van Engeland, die een geschiedenis heeft van slavenhandel, werd het standbeeld van slavenhandelaar Edward Colston neergehaald, tonen beelden van de BBC.

De avond ervoor ontaardde een vreedzame betoging met duizenden manifestanten in Londen in rellen. De politie chargeerde te paard om betogers uiteen te drijven die met stenen gooiden.

In Nederland waren er betogingen in Zwolle en Maastricht. In Duitsland knielden zondag de spelers van vier Bundesliga-clubs, in navolging van Borussia Dortmund en Hertha Berlijn een dag eerder. In Lausanne betoogden duizenden Zwitsers.

En ook in Boedapest verzamelden een duizendtal personen voor de Amerikaanse ambassade. Ze hielden acht minuten stilte in acht en hielden bordjes vast met daarop: ‘Politie overal, rechtvaardigheid nergens’.

Zaterdag waren er al betogingen in Australië, Tunesië, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië. De deelnemers klaagden niet alleen het racisme en het politiegeweld aan in de VS, maar ook dat in eigen land.