De federale overheid is in drie jaar tijd met 7 procent afgeslankt. Ze is nu nog goed 131.000 man sterk.
In 2008 trok ontslagnemend minister van Ambtenarenzaken Inge Vervotte (CD&V) een ‘selectief vervangingsbeleid’ voor de federale ambtenaren op gang. De bedoeling was om ambtenaren die met pensioen gaan of overstappen naar de privésector te vervangen door minder en vooral ook hoger opgeleide mensen. Dat beleid is intussen op kruissnelheid en blijkt ook effectief vruchten af te werpen.
Sinds juni 2008 is het aantal federale ambtenaren gedaald met 10.0082 (uitgedrukt in voltijdse functies). Dat blijkt uit een nieuw tussentijds rapport over het personeel en zijn verloop bij de federale overheid. Onder Vervotte worden die gegevens om de vier maanden geactualiseerd.
Bij de federale overheidsdiensten, de instellingen van de sociale zekerheid, de federale wetenschappelijke instellingen en andere instellingen van openbaar nut is er 3526 man minder aan de slag. In drie jaar tijd is dat 4,7 procent minder (een daling van 75.144 naar 71.618). De afslanking is nog groter bij de ‘bijzondere korpsen’ (de rechterlijke macht, de Raad van State, defensie en de federale politie). Daar liep het aantal ambtenaren terug met 6656 (bijna 10 procent minder). Dat is voor het grootste deel toe te schrijven aan de inkrimping die minister van Defensie Pieter De Crem (CD&V) heeft opgelegd aan het leger (op dit ogenblik nog 33.234 mensen, tegenover 39.439 in de zomer van 2008).
De krimp bij de federale overheid (zonder de bijzondere korpsen) is minder uitsproken wanneer het aantal koppen – voltijds (67,5 procent) en deeltijds (32,5 procent) – geteld wordt (van 83.228 naar 81.336). Sinds juni 2010 gingen er van hen 1223 mensen met pensioen en vonden 2673 anderen nieuw werk buiten de administratie. Tegenover die uitstroom stonden 1543 nieuwe aanwervingen bij de federale overheid. Gemiddeld worden ongeveer twee op de drie ‘vertrekkers’ vervangen. In de periode 2011-2017 gaan nog eens meer dan 17.500 federale ambtenaren (opnieuw zonder de bijzondere korpsen) met pensioen.
Besparen
Een slankere overheid wordt ook voortdurend genoemd als een van de mogelijkheden om te besparen. Maar omdat nieuwkomers hoger opgeleid en daardoor vaak duurder zijn, is een selectief vervangingsbeleid geen financieel wondermiddel. Vervotte heeft ook altijd gezegd dat ze geen hakbijlbeleid zou voeren om de ambtenarij te hervormen. De effecten van haar beleid zijn tegelijkertijd wel reëel: de totale weddemassa van de federale overheid (6,4 miljard euro) is niet meer gestegen. Door een selectieve vervanging werd de weerslag van sociale akkoorden en indexering uitgespaard.
Een eenvoudige rekenoefening voor alle overheden – het Planbureau berekende dat ze in 2009 samen 828.000 mensen in dienst hadden – leert overigens dat een soortgelijke inspanning op alle niveaus (federaal, regionaal, lokaal) het aantal ambtenaren sinds 2008 met 40.000 à 50.000 had kunnen terugschroeven.
Patrick Martens
