Volgens brononderzoek van Geneeskunde voor het Volk is het risico op een coronabesmetting op het werk groter dan waar ook. Viroloog Marc Van Ranst relativeert dat risico, op voorwaarde dat de maatregelen strikt worden opgevolgd. ‘Alles staat of valt met controles op de werkvloer.’
Volgens een studie van Geneeskunde voor het Volk zou meer dan een vijfde van de coronabesmettingen die zich buitenshuis voordoen, op de werkvloer gebeuren. Voor dat cijfer baseert de organisatie zich op eigen brononderzoek bij 517 positief geteste patiënten in haar 11 dokterspraktijken verspreid over Vlaanderen, Wallonië en Brussel.
Uit dat onderzoek blijkt dat zes op de tien besmettingen buitenshuis plaatsvinden. Meer dan een vijfde daarvan (21,3%) gebeurt op de werkvloer, gevolgd door 19,5% in het onderwijs. Contact met de brede familie – waarmee men niet onder hetzelfde dak woont – zou goed zijn voor 17,3% van de besmettingen, vrijetijdsactiviteiten voor 15,8%. In de categorie ‘andere’ (14,3%) zou 8,8% betrekking hebben op transport en 0,7% op winkelen. Bij 11,8% van de patiënten die buiten het gezin besmet raakten, kon de bron niet achterhaald worden.
Voor de domeinen buiten het werk werden ingrijpende maatregelen genomen, vindt Geneeskunde voor het Volk, terwijl er op de werkvloer, volgens de studie toch de eerste besmettingsbron buitenshuis, volgens de organisatie nog onvoldoende wordt opgetreden.
Leemte
‘Ik ben ervan overtuigd dat Geneeskunde voor het Volk die studie zo goed mogelijk heeft uitgevoerd, en ze vult in ieder geval een leemte die de overheid laat’, zegt viroloog Marc Van Ranst. ‘Het is de overheid die aan brontracering zou moeten doen en daar nog steeds onvoldoende in slaagt.’
De viroloog plaatst wel enkele kanttekeningen bij de resultaten. ‘Het zou kunnen dat het aandeel van de besmetting in het onderwijs onderschat wordt, omdat er misschien meer volwassenen dan jongeren werden bevraagd. Verder betwijfel ik of vrijetijdsactiviteiten minder besmettingsrisico inhouden dan werken. Het hangt er uiteraard vanaf wat je tijdens je vrije tijd doet. Er is een groot verschil tussen een boswandeling maken of een illegaal feestje bijwonen.’
‘Uiteraard wordt het virus ook op het werk overgedragen’, zegt Van Ranst. ‘De overdracht gebeurt overal waar mensen samenkomen, en bovendien spenderen mensen meer tijd op het werk dan thuis of elders.’
‘Wil je het risico op besmetting op het werk uitsluiten, dan is de enige optie om alle bedrijven dicht te houden. Virologisch gezien is dat het meest doeltreffende: iedereen enkele weken binnen laten blijven en alles op slot. Maar dan werk je niet met een voorhamer, maar met een pletwals. In de praktijk is zoiets niet haalbaar, er zijn trouwens heel wat bedrijven die open moeten blijven omdat ze essentiële producten en goederen leveren.’
Prioriteiten
‘Wat je sluit en wat je openhoudt is altijd een poltieke afweging’, zegt Van Ranst. De prioriteiten van deze regering waren duidelijk: het leerplichtonderwijs en het bedrijfsleven openhouden. Wat het onderwijs betreft zijn er onder druk van de omstandigheden al enkele toegevingen gedaan, wat de bedrijven betreft niet. Behalve dan dat telewerk ondertussen verplicht is waar het kan. Over dat laatste is Van Ranst zeer tevreden. ‘Ik kreeg de voorbije weken nog veel e-mails waaruit bleek dat het lang niet overal gebeurde waar het mogelijk was.’
Op de productievloer is thuiswerk onmogelijk, en dan bestaat het risico op besmetting altijd, maar volgens Van Ranst heeft een sluiting van de bedrijven nooit op tafel gelegen, en hebben virologen dat ook nooit geadviseerd.
Anders dan Geneeskunde voor het Volk vindt Van Ranst overigens niet dat er weinig gebeurt om besmettingen in bedrijven te voorkomen. ‘De geldende maatregelen, ondermeer wat betreft afstand houden, hygiëne, het gebruik van mondmaskers en ventilatie, zijn best wel streng. Heel wat bedrijven passen die regels perfect toe, al was het maar in hun eigen belang, opdat hun medewerkers niet zouden uitvallen.’
Anderzijds zijn er nog altijd bedrijven zijn waar het minder goed loopt, en daarom zijn controles broodnodig, vindt Van Ranst. ‘Vergeet niet dat de toepassing van sommige maatregelen duur is. Als de kans op controle klein is, dan dreigt de motivatie wat te zakken en zou men geneigd kunnen zijn om daarop te besparen.’
Sancties
Precies bij die handhaving knelt nog vaak het schoentje, weet Van Ranst. ‘Niet in het minst omdat we het moeten stellen met onvolledige informatie. De brontracering werkt nog altijd niet goed genoeg om besmettingshaarden binnen bedrijven snel te kunnen achterhalen, op enkele uitbraken in vleesbedrijven na.’
Van Ranst hoopt dan ook dat de arbeidsinspectie zal kunnen volgen, en dat er ook effectief gesanctioneerd zal worden, met boetes, en zelfs met sluitingen voor hardleerse werkgevers. ‘Alles staat of valt met de controles op de werkvloer. Bedrijven die zich niet aan regels houden, mogen van mij zonder pardon worden gesloten.’
De viroloog vindt verder ook dat werknemers die zich aan de regels houden beschermd zouden moeten zijn tegen loonverlies, bijvoorbeeld wanneer ze in quarantaine moeten. ‘Anders riskeer je dat mensen toch blijven werken terwijl ze een risico vormen voor hun collega’s. Al is het ook daar een kwestie van evenwicht: je wil ook niet dat ervan geproftieerd wordt.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
