Bankiers op het rad

De strafmaat werkt allerminst afschrikkend voor bankiers die tot de knoeiende klasse willen toetreden.

Twee Amerikaanse universiteitsproffen suggereerden in een brief aan The Economist om voor de bestraffing van de bankiers betrokken bij het LIBOR-schandaal inspiratie te zoeken bij de vijftiende-eeuwse Florentijnse geldwisselaars.

De Florentijnse bankiers regelden de dagkoers voor de gouden en zilveren stadsmunten door de rente van de volgende dag voor te stellen. Van al die voorstellen werd dan een gemiddelde berekend. Voor de Libor (van London Interbank Offered Rate) wordt het gemiddelde vastgesteld door de British Bankers Association, op basis van de rentevoorstellen door de grote banken in de City.

Omdat de Florentijnse bankiers prijs stelden op hun geloofwaardigheid, toonde hun gilde zich erg streng voor fraudeurs. Die eindigden op het rad of andere ‘correctieve tuigen’. De twee briefschrijvers gaven de Engelse toezichthouders de raad mee om, tijdens hun zoektocht naar nieuwe strafmaatregelen om schandalen als dat met Libor te voorkomen, eens te gaan kijken naar die oude kerkers die in Londen te bezichtigen zijn.

Enkele bladzijden verderop in het blad stond ook een denkstuk over passende boetes en bestraffingen voor knoeiende marktmakers. Daarin werd verwezen naar het klassiek geworden Economics of crime van Gary Becker, econoom aan de universiteit van Chicago en Nobelprijswinnaar, die aantoonde dat criminelen net als zakenlui de kosten – de pakkans x de strafmaat – en baten afwegen alvorens toe te slaan.

Schandalen zoals de manipulatie van de rentetarieven voor interbancaire leningen, de HSBC-bank die het geld van drugkartels witwast en ander onfatsoenlijk bankiersgedrag dat tot de beurscrash van 2008 leidde, illustreren dat de pakkans en de strafmaat allerminst afschrikkend werken voor bankiers die tot de knoeiende klasse willen toetreden.

Zo onderhandelde Barclays een boete van 372 miljoen euro voor haar aandeel in de Libor-vervalsing die al in 2007 begon. Dat is best te behappen, als je weet dat Barclays in 2010 alleen al 5,2 miljard euro winst maakte.

Andere banken die in de Libor-affaire worden genoemd, trachten soortgelijke regelingen te treffen. Analisten sluiten niet uit dat het totaal van de boetes voor alle verdachte banken samen oplopen tot 33 miljard dollar. Dat lijkt enorm maar zinkt in het niets naast de honderdduizenden miljarden euro’s die dagelijks via de Libor-afspraken – vervalste afspraken, zo blijkt nu – in beweging komen en de daarop gemaakte winsten.

De rentevervalsingen en de toxische producten die banken op de beurzen lanceerden, hebben de bankiers gigantische bonussen opgeleverd. De financiële nazorg voor kapseizende banken is voor de belastingbetaler.

Tot nog toe werd geen enkele bankier door het gerecht opgepakt. Ook in België niet, waar de schuld opnieuw opliep tot 100 procent van het bruto binnenlands product als gevolg van de overheidssteun voor de kwakkelende banken. En de ellende is wellicht nog niet voorbij. De Fransen stellen momenteel alles in het werk om het nagenoeg failliete Dexia Crédit Local de manke Dexia Holding te laten opslorpen, weliswaar met behoud van de Belgische staatsgarantie van ruim 60 procent.

Nieuwe kapitaalverhogingen van banken zijn niet uit te sluiten – wat de federale staat alweer op miljardenkosten jaagt.

Al dat volk dat de Belgische banken naar de afgrond heeft gebracht, geniet van een rijkelijke oude dag of is intussen alweer elders aan de slag.

Neem nu iemand als Axel Miller, het wonderkind van de haute finance, die als ceo Dexia in de prak reed. Korte tijd later werd hij als vennoot opgevist bij beurshuis Petercam. Hij werd er intussen weer bedankt en werd nooit verontrust.

Maurice Lippens, aanstichter van de Fortis-ramp, werd naderhand met alle egards behandeld. Toen hij voor de Senaatscommissie moest verschijnen werd ervoor gezorgd dat hij niet langs de haag met persmuskieten hoefde te passeren.

Gewezen Fortis-ceo Herman Verwilst, die de goegemeente verzekerde dat alles dik in orde was met de bank terwijl de uitslaande vlammen op de achtergrond te zien waren, is nu voorzitter van Optimabank. Verwilst, een SP.A-protegé, zit er naast een andere, gewezen partijgenoot, ceo Luc Van den Bossche.

De aanwezigheid van Verwilst bij Optima is opmerkelijk. De man gaf ooit toe niets te hebben begrepen van de toxische beleggingen waar de Fortis-traders in Wall Street mee goochelden en die de bankcrash veroorzaakten. Bovendien kan de vraag worden gesteld of dit voorzitterschap in regel is met de Fit & Proper-voorschriften die gelden voor bankiers en bankbestuurders. Want er lopen in de Fortis-zaak nog steeds klachten.

Maar kijk: het voorzitterschap van Optima is in handen van de in Knokke gevestigde commanditaire vennootschap Verdes, met een kapitaal van 500 euro, vertegenwoordigd door Verwilst.

Kan staatssecretaris John Crombez van Fraudebestrijding die constructie niet eens van dichtbij bekijken? Kwestie van gerust te zijn dat Verdes geen fiscale constructie is. Want tegenwoordig….