De Duitse automerken hebben de wind in de zeilen, het ene omzet- en winstrecord na het andere wordt verbeterd. Desondanks blijven niet alle kapiteins aan boord. Bij BMW leidt dat tot een voortijdige generatiewissel.
De klantentrouw is niet meer wat hij is geweest. In onze internetsamenleving wordt de keuze voor een automerk of specifiek model nog altijd sterk bepaald door emotionele overwegingen. Maar de manier waarop die tot stand komen en waaruit die bestaan, die zijn anders dan voorheen.
Opmerkelijke transfers in Duitsland
Ook de trouw van een werknemer aan zijn werkgever is niet meer wat hij is geweest. Dat geldt voor voetbalspelers maar ook voor topmanagers in de industrie. De automobielwereld bleef lange tijd – op enkele uitzonderingen na – van dit soort transfers gespaard, maar sinds kort is ook hier het hek van de dam. Eerst zagen we chiefdesigners overstappen van het ene merk naar het andere met Laurens van den Acker als de meest spraakmakende overstap – van Mazda naar Renault. Maar ook enkele hooggeplaatste managers maakten een step over: Karl-Thomas Neumann van VW naar Opel en Carlos Tavares van Renault naar PSA Peugeot/ Citroën.
Bij de Duitse automerken – op uitzondering van Opel – worden wissels aan de top meestal lang voor voorhand voorbereid en gecommuniceerd. Tenzij de bedrijfsresultaten zodanig tegenvallen dat de raad van bestuur geen andere uitweg ziet dan de CEO op staande voet te ontslaan. Zo’n ontslag ‘om dringende redenen’ wordt meestal bezegeld met een gouden handdruk in de vorm van een royale ontslagvergoeding inclusief riante villa en auto met chauffeur. Onder andere Jürgen Schrempp (Mercedes-Benz) en Bernd Pischetsrieder (VW) werden op die manier rijkelijk vergoed voor niet-bewezen diensten. De bedrijfswereld is in deze dus geen stichtend voorbeeld voor de politieke wereld die hij nochtans zo graag – en vaak terecht – in het vizier neemt.
Wie trekt achter de schermen aan de touwtjes?
De meeste wissels aan de top van Duitse automerken voltrekken zich binnen de groep Volkswagen. Die telt ondertussen een hele reeks dochterbedrijven: Audi, Bentley, Bugatti, Ducati, Lamborghini, Porsche, Seat, Skoda tot VW. Dat biedt het concernleiding de mogelijkheid om doorgroeimogelijkheden te creëren voor aanstormend talent of terugvalposities te voorzien voor gevallen goden – zonder dat de direct betrokkenen gezichtsverlies lijden naar de buitenwereld toe. Achter de schermen trekt de 77-jarige voorzitter van de raad van toezicht Ferdinand Piëch aan de touwtjes. De kleinzoon van de legendarische Ferdinand Porsche is zonder twijfel de meest invloedrijke automanager van de voorbije vijftig jaar: een briljante ingenieur én meester-strateeg die de Volkswagen-groep heeft uitgebouwd tot een wereldconcern dat Toyota en General Motors naar de kroon steekt. Dat hij en passant grootaandeelhouder én multimiljardair is geworden, daar kraait geen haan naar. In de grote Duitse bedrijven tekenen werkgevers en werknemers samen de beleidslijnen uit.
Om zijn doel te bereiken, schuwt Ferdinand Piëch geen enkel middel. Zo deinst hij er niet voor terug om te vissen in de vijver van een ander. Dit voorjaar haalde hij Andreas Renschler weg bij Mercedes-Benz en vorige week was Herbert Diess aan de beurt. Laatstgenoemde staat bekend als een genadeloze kostenkiller en was bij BMW verantwoordelijk voor het departement onderzoek & ontwikkeling, wat maakt dat hij ingewijd is in alle toekomstige projecten van BMW. De 56-jarige ingenieur was in de running voor de opvolging van Norbert Reithofer aan het hoofd van BMW maar toen uit een indiscretie bleek dat de familie Quandt – meerderheidsaandeelhouder van BMW – de kandidatuur steunde van de jongere Harald Krüger verscheen VW-patriarch Piëch plots op het toneel – met een contract voor vijf jaar én een cheque van 30 miljoen euro in de hand.
Herbert Diess wordt binnen de Volkswagen-groep verantwoordelijk voor het merk VW. Dat was tot nu de speeltuin van voorzitter Martin Winterkorn, een gedreven machtsmens maar geliefd op de werkvloer. Delegeren is niet zijn grootste kwaliteit en dat wreekt zich eerder vroeg dan laat binnen een concern met bijna 600.000 werknemers en vertakkingen in alle windrichtingen. Zo bedraagt de rendabiliteit van VW amper 2 procent, of vele procenten lager dan de marges die dochtermerken Audi, Porsche of Skoda realiseren. Opeenvolgende spaarprogramma’s van Winterkorn hebben geen ommekeer bewerkstelligd, tot ergernis van de aandeelhouders. De aanstelling van Diess is niet in goede aarde gevallen bij Winterkorn. Die krijgt ongevraagd een BMW-huurling en koele kostenkiller aan zijn zijde, maar houdt de lippen stijf op elkaar. Niemand, ook Winterkorn niet, durft in te gaan tegen een beslissing van Ferdinand Piëch, de almachtige.
Hebben we hier te maken met een zoveelste manoeuvre om zijn vrouw Ursula in de stelling te brengen voor zijn opvolging als voorzitter van de raad van toezicht, ten koste van de gedoodverfde kandidaat Winterkorn? Het klinkt onwaarschijnlijk maar onmogelijk is deze denkpiste niet. Feit is dat alle topposities in de Volkswagen-groep in handen zijn van 65-plussers en dat een aflossing van de wacht niet al te lang meer kan uitblijven. Audi-baas Rupert Stadler (51), zijn Skoda-collega Winfried Vahland (57) en Porsche-topman Matthias Müller (61) staan te trappelen om een stap voorwaarts te zetten, maar het blijft koffiedik kijken wie van de drie over de beste troefkaarten beschikt. Of valt de keuze alsnog op een outsider? Tijd brengt raad.
Voortijdige generatiewissel bij BMW
Bij BMW voltrekt de generatiewissel zich begin mei. Achter de schermen beraadde de familie Quandt – meerderheidsaandeelhouder van BMW – zich al geruime tijd over de opvolging van voorzitter Joachim Milberg (71). Die zag een nieuwe ambtstermijn niet meer zitten, wat de weg vrijmaakte voor Norbert Reithofer (59). Die heeft sinds 2006 de dagelijkse leiding van BMW in handen en kan terugblikken op een feilloos parcours: BMW op plaats één van de Duitse premiummerken en BMW op plaats één als technologische vernieuwer. Dat onder zijn bewind ook de beurswaarde van BMW met 30 miljard euro is gestegen, is voor u en mij allicht minder relevant. Moeder, dochter en zoon Quandt zien dat anders. Zij bezitten de meerderheid van de BMW-aandelen en behoren ondertussen tot de rijkste families van Duitsland. Van de Quandt’s is geweten dat zij – achter de schermen – nauw betrokken zijn bij de bedrijfsvoering én oor en oog hebben voor het langetermijndenken van de directie. BMW investeert miljarden in elektromobiliteit goed wetende dat die in het beste geval over tien jaar winst opleveren. Ondertussen wordt BMW wel gepercipieerd als pionier op het vlak van technologische vernieuwing. Een ander voorbeeld: BMW bouwt zijn modellenaanbod in de breedte uit, goed wetende dat het straks moet voldoen aan strengere uitlaatnormen die nu structurele ingrepen vereisen inzake motoren- en modelconcepten. Vandaar dat BMW nu op de markt komt met zuinige driecilindermotoren én voorwielaandrijving voor zijn compacte modellen – zonder dat die structurele vernieuwing ten koste gaat van Freude am Fahren.
Op 13 mei a.s. wordt de generatiewissel voltrokken en komt de dagelijkse leiding van BMW in handen van Harald Krüger (49). Die heeft de voorbije kwarteeuw een feilloos parcours afgelegd op uiteenlopende plaatsen en posten: de ene keer bij Mini of Rolls-Royce, een andere keer als productiechef voor alle BMW-fabrieken wereldwijd. Hij is zowel een koele cijferaar als een begeesterende people manager. En hij is jong, niet eens vijftig en toch al op het hoogste niveau. Een unicum in de automobielwereld, voor BMW de gewoonste zaak van de wereld. BMW hanteert als enige automerk nog altijd een leeftijdsgrens van 60 jaar voor zijn topkaders, al geldt die niet voor iedereen. Zo blijft CFO Friedrich Eichinger langer aan boord, zogezegd om de continuïteit te garanderen binnen de BMW-directie.
Bij Mercedes-Benz – dat het zonder een dominante aandeelhouder moet stellen – lijkt het erop dat Dieter Zetsche (61)een nieuwe ambtstermijn tegemoet gaat. Twee jaar geleden lag hij nog zwaar onder vuur maar ondertussen schittert de Mercedes-ster als weleer en verkeert het concern in the winning mood. Houden zo. Ondertussen wordt Ola Källenius (45) in alle stilte in stelling gebracht en voorbereid op nieuwe verantwoordelijkheden binnen het concern. Wordt hij over enkele jaren de nieuwe topman? Ook hier brengt tijd raad.
Slecht nieuws voor tewerkstelling in Europese autofabrieken
De machtswissels aan de top van de grote Duitse automerken wijzen erop dat die zich wapenen voor de toekomst. Audi, BMW en Mercedes-Benz zijn absolute top in hun segment en Volkswagen wordt misschien zelfs de nummer één in de wereld. Het gaat dus goed met de Duitse auto-industrie, ware het niet dat hun succes voor een groot deel afhankelijk is van hun succes op het Aziatische en Amerikaanse markten. Om concurrentieel te kunnen blijven, moeten die delen van hun productie overhevelen naar die regio’s waar zijn hun grootste omzet realiseren. En dat is dan weer slechts nieuws voor de tewerkstelling in de Europese autofabrieken. Zo kondigt 2015 zich aan als een moeilijk jaar, met hoopvolle vooruitzichten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier