Anne Teresa De Keersmaeker brengt ode aan de verzetsvrouw: ‘Mijn dans is als een rozenkrans’

Anne Teresa De Keersmaeker brengt met Mystery Sonatas / for Rosa een ode aan vrouwen die verzet pleegden.

In deze tijd waarin de nabijheid van het lichaam verboden is, wil choreografe Anne Teresa De Keersmaeker benadrukken hoe cruciaal dans is voor een gemeenschap. ‘Mensen dansten altijd al samen. Dans is niet alleen een daad van verzet. Het is ook een daad van ‘ healing’ in de zin van samenbrengen, weer een geheel maken van iets. De componist van de Mystery Sonatas, Heinrich Ignaz Franz Biber, kwam uit Bohemen en was beïnvloed door zigeunermuziek. Zijn werk zit vol verwijzingen naar preklassieke dansen zoals de gigue en de allemande en is daarom ook een uitnodiging tot dansen.’

Biber is niet erg bekend. Hoe bent u bij hem terechtgekomen?

Anne Teresa De Keersmaeker: Ik ontdekte zijn werk door de opnames van violiste Alice Piérot. Aanvankelijk was ik gefascineerd door het ongelooflijk mooie schilderij op de cover. Het is een werk van Antonello da Messina uit 1476 en toont een vrouw met een hoofddoek in een prachtig mariaal blauw. Ze kijkt je aan met een doordringende, serene blik. De Mysteriensonaten zijn een ijkpunt voor violisten. Ze vormen technisch een grote uitdaging door de specifieke schriftuur, de zogeheten scordature. Wat men in de partituur leest, klinkt door de snaarstemming van een viool totaal anders. Elke violist moet zijn spel herdenken.

Gelukkig kunt u rekenen op de fantastische violiste Amandine Beyer.

De Keersmaeker: Niemand kan de muziek zo laten dansen als Amandine. Nog voor we met de repetities begonnen, maakte zij met haar ensemble Gli Incogniti opnames van het werk. Zo konden we repeteren op muziek die qua tempi gelijk is aan de muziek die zij live zullen brengen.

Een andere naam voor dit werk is Rosenkranzsonaten. Bepaalde de rozenkrans de dans?

De Keersmaeker: Het was een uitdaging om met die expliciet religieuze dimensie om te gaan. Ik maak een groot onderscheid tussen religie als instituut, waarin ik me helemaal niet kan vinden, en religie als een spirituele dimensie die we nodig hebben. Ik zie de natuur per definitie als spiritueel. De observatie van de natuur is een vertrekpunt voor mijn choreografische schriftuur. Dat is geen romantische maar een bijna wetenschappelijke benadering, gebaseerd op mijn interesse in de oosterse filosofie.

Bibers muziek is gebaseerd op de drie cycli van de rozenkrans: de blijde, de droevige en de glorieuze. De rozenkrans is circulair en repetitief. Dat circulaire is ook de basisstructuur van een roos, zowel in de natuur als in rosassen in de kathedralen. Het behoort tot het dna van mijn dans en hoe ik die in de ruimte organiseer.

U eert ook vijf ‘Rosa’s’ met dit werk?

De Keersmaeker: Door de titel van Bibers werk dacht ik aan enkele vrouwen die ik bewonder: de Duitse politieke activiste Rosa Luxemburg, de Franse kunstenares Rosa Bonheur, de Amerikaanse activiste Rosa Parks en de vijftienjarige klimaatactiviste die vorige zomer, tijdens de overstromingen in de Ardennen, is gestorven. En ik vond een brief terug van Rosa Vergaelen, mijn leerkracht Latijn en Grieks. Een non, de eerste religieuze die ik hoorde zeggen dat het verhaal van de maagdelijkheid van de maagd Maria zever in pakskes was. Zij was een kranige, inspirerende vrouw, die na haar pensioen ging werken voor vluchtelingen in Brussel.