‘Als we bejaarden alles uit handen nemen, hebben ze geen reden meer om op te staan’

In het diepe Oost-Vlaanderen brengt een busje oudere buurtbewoners naar de winkels in een nabijgelegen dorp. ‘Ze hebben het eindelijk begrepen’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman. ‘We moeten ophouden met bejaarden zoveel uit handen te nemen dat ze geen reden meer hebben om ’s morgens op te staan.’

Vanaf volgende maand kunnen zeventigplussers uit de Oost-Vlaamse gehuchten Rieme en Doornzele op een busje stappen dat hen naar winkels in het volgende dorp brengt. Handig, want in hun eigen buurt zijn er geen slagers, bakkers of superettes meer. Dat wekelijkse vervoer is een initiatief van het ocmw en wordt gesponsord door de plaatselijke middenstand. Dat is meteen ook de reden waarom het busje vol schreeuwerige reclame staat. Een slimme mercantiele zet? Dat zal wel meespelen, maar bovenal is het een signaal dat ze het daar in het diepe Oost-Vlaanderen eindelijk hebben begrepen. Nu de rest van het land nog.

Meestal denken we niet aan busjes. Nee, we gaan gewoon in hun plaats boodschappen doen. Net zoals we soms de bankzaken van oudere mensen naar ons toetrekken, hen ongevraagd vergezellen bij een doktersbezoek en in hun plaats rusthuizen vergelijken. Allemaal met de allerbeste bedoelingen natuurlijk. ‘Jij gaat toch niet met die zware boodschappen zeulen? Dat doe ik wel voor je’, zeggen we dan. Of: ‘Geef die vervelende brief van de huisbaas maar aan mij. Dan zoek ik uit wat er aan de hand is.’ Dat komt pijnlijk dicht in de buurt van wat elke ouder weleens tegen zijn kleuter zegt: ‘Breek jij daar je hoofdje maar niet over. De grote mensen lossen het wel op.’

Natuurlijk is al die goedbedoelde hulp soms welkom en ook nodig. Op latere leeftijd beginnen lijf en leden nu eenmaal te sputteren, en sommige bejaarden zien de dingen niet meer even helder als vroeger. Maar haast altijd is er ook veel wat ze wél nog kunnen (en willen). Mits een beetje steun. Alleen vergeten we hen daarnaar te vragen. In plaats van hen bij te staan, nemen we het van hen over. Omdat het dan sneller vooruit gaat en omdat we er rotsvast van overtuigd zijn dat zo’n tachtiger, die zijn levenlang hard heeft gewerkt, wel wat rust verdient. Genieten zal hij – of hij daar nu zin in heeft of niet. En natuurlijk weten wij beter dan wie ook hoe een rustige oude dag er hoort uit te zien. Met veel wandelen, in de tuin zitten en taartjes eten vooral. Lekker rustig en veilig.

Zo nemen wij, hun kinderen, buren, artsen of verpleegkundigen, hen steeds meer uit handen. Tot er amper nog iets overblijft wat hen aan hun oude leven herinnert. En daar moeten we dus dringend vanaf. Niet alleen omdat die houding ontzettend paternalistisch en denigrerend is, maar ook omdat iedereen een reden moet hebben om ’s morgens op te staan. Ook oudere mensen, die zo soms al de neiging hebben om zich nutteloos of zelfs overbodig te voelen. Laten we hen dus alsjeblief hun eigen zaakjes laten regelen zolang dat kan. Uiteindelijk zijn het nog altijd volwaardige burgers – senior citizens, zoals de Amerikanen hen veelbetekenend noemen – die desgewenst zelf mogen beslissen bij welke bank ze een rekening openen, wanneer de thuishulp komt en of ze al dan niet te voet naar het buurtcentrum gaan. Ook als wij het daar niet mee een zijn. Ook als we hun argumenten en beweegredenen onbegrijpelijk en niet meer van deze tijd vinden.

Er kunnen dus niet genoeg busjes zijn die oudere mensen thuis gaan ophalen om naar de bakker, de slager of een voetbalmatch te brengen. Als ze dat zelf willen tenminste, want we moeten hun wens ook respecteren als ze liever thuisblijven met een goed boek, hun boodschappen laten leveren en hun kat sturen naar de bingonamiddag. Een beetje zoals wij zelf behandeld willen worden eigenlijk. Ja, het zijn net mensen, die bejaarden.