Actrice Wine Dierickx: ‘We wilden niet op gratuite wijze neerbuigend doen over cruisegangers’

Actrice Wine Dierickx en haar collega’s van het Vlaams-Nederlandse collectief Wunderbaum hebben een cruise gemaakt. Niet voor de lol, maar om er een voorstelling uit te puren: Superleuk, maar voortaan zonder mij.

Hoe bent u op dát idee gekomen?

Wine Dierickx: Het is allemaal begonnen met het Duitse festival Theater Der Welt, dat in mei en juni in Hamburg plaatsvond. De organisatie vroeg ons om iets rond het thema ‘haven en water’ te maken. We lieten ons inspireren door de Amerikaanse schrijver David Foster Wallace. Die maakte in 1995 een Caraïbische cruise, waarop hij zijn essaybundel Supposedly Fun Thing I’ll Never Do Again baseerde. Dat is tegelijk een hilarisch reisverslag en een gitzwart exposé over de consumptiemaatschappij. Onze cruise was wat bescheidener dan de zijne, maar wat telt is: het hielp ons om in andere kringen te infiltreren. Om dezelfde reden spelen we met Wunderbaum vaak op locatie.

Hebt u er een plezierreis van gemaakt?

Dierickx: Niet echt, nee. Theater Der Welt heeft ons in contact gebracht met een cruiserederij. Eerst hebben we een hele week aan research gewijd. Dat was belangrijk: we wilden niet op gratuite wijze neerbuigend doen over cruisegangers. Vervolgens zijn we, met een dagboek in onze bagage, ingescheept op een schip van 300 meter lang dat 4000 passagiers herbergt. We sliepen in de piepkleine hutjes waarin ook de personeelsleden slapen. Daar hangen enorme flatscreens: alle communicatie gebeurt via die schermen. De officieren waren meestal Grieks, staf- en crewleden vaak Filipijns of Oost-Europees. Er heerste een strenge hiërarchie.

Het schip was eigenlijk een drijvend winkelcentrum. Constant werd het gemeenschapsgevoel er aangezwengeld. Toeristen werden vertroeteld tot ze zich als kleine kinderen gingen gedragen.

Welk momenten zullen u altijd bijblijven?

Dierickx: Ik herinner me er nu twee. Toen ik rond 4 uur ’s ochtends een curryworst aan het eten was, na een nachtje cocktails drinken en dansen op Duitse schlagers, merkte een bemanningslid, een Oekraïens meisje, me op: ‘Bent u zich aan het amuseren?’ vroeg ze. Ik voelde me meteen zó slecht. We waren allebei aan de arbeid, maar mijn werk was natuurlijk niet te vergelijken met het hare – de vuiligheid van de passagiers opvegen. De crewleden verblijven elk jaar tien maanden ononderbroken op het schip. Ik moest ook vaak denken aan de migranten die met een rubberbootje op diezelfde zee dobberden, op zoek naar een beter leven. Na die week popelde ik om af te meren.

Een paar dagen later traden we op in de nachtclub van het schip. In glitterpakjes en stoeiend met ballonnen brachten we fragmenten uit onze dagboeken. De show viel in de smaak, de teksten – die niet altijd even lovend waren over het cruiseleven – kon je niet zo gemakkelijk wegslikken. Gevolg: in de pauze liep de club voor de helft leeg.

Zullen wij die glittervoorstelling te zien krijgen?

Dierickx: Nee, maar de ballonnen en de dagboekfragmenten zitten wel in Superleuk, maar voortaan zonder mij. We spelen ook fragmenten uit Wallace’ boek. Muzikant Jens Bouttery en fotograaf Jan Dirk van der Burg zijn met ons meegereisd: de ene nam geluiden op, de andere fotografeerde alles en iedereen. Arjen Klerkx heeft Jan Dirks werk tot een video gemonteerd.

Een van de eerste foto’s beeldt de mooie ingang van het schip af: je proeft dat cruisegevoel. Maar de ondertitel van ons stuk is niet voor niets een citaat van Wallace: ‘Death by Entertainment’. We willen ook een boodschap inlepelen: je schuldig voelen over je eigen comfort heeft geen zin, maar daarom moet je je door onze verwenmaatschappij nog niet monddood laten maken.