105-jarige secretaresse van Goebbels: ‘Ik ben blij dat ik nooit kinderen heb gehad’

Brunhilde Pomsel © /

‘Er zijn weer enkele nare ontwikkelingen aan de gang, niet?’, zegt Brunhilde Pomsel, de voormalige typiste van Joseph Goebbels. Ze spreekt voor het eerst en voor het laatst. ‘Ik houd mij vast aan de hoop dat de wereld niet opnieuw op haar kop gaat staan, zoals toen.’

De dagen van Brunhilde zijn geteld, zo zegt ze zelf. Maar ze is opgelucht. ‘De weinige tijd die me nog rest – en ik hoop dat dat slechts enkele maanden zijn in plaats van jaren – houd ik mij vast aan de hoop dat de wereld niet opnieuw op haar kop gaat staan, zoals toen. Want er zijn toch weer enkele nare ontwikkelingen aan de gang, niet? Ik ben opgelucht dat ik nooit kinderen heb gehad waar ik me zorgen over zou moeten maken.’

De 105-jarige Brunhilde Pomsel is de centrale figuur in de Oostenrijkse documentaire ‘Ein deutsches Leben(A German Life), een minimalistische zwart-witfilm die momenteel verschillende internationale filmfestivals aandoet. Ze was een van de secretaresses van de minister van Propaganda Joseph Goebbels tijdens de laatste drie jaar van de Tweede Wereldoorlog en was verantwoordelijk voor het verbloemen van de statistieken over gestorven soldaten en het opsmukken van de cijfers over verkrachte Duitse vrouwen door het Rode Leger. ‘Een job als een ander’, zo omschrijft ze het.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Naar aanleiding van de docu sprak ze met The Guardian over haar leven in de hoogste regionen van de nazileiding. Waarom nu pas getuigen? ‘Het is helemaal niet de bedoeling om mijn geweten te zuiveren’, zegt Brunhilde aan de krant. Spijt heeft ze immers niet. ‘Ik was niet meer dan een typiste in het kantoor van Goebbels. Het was gewoon een job als een ander.’

Ik was niet meer dan een typiste in het kantoor van Goebbels. Het was gewoon een job als een ander.

‘Ik wil best geloven dat mensen oprecht zijn als ze vandaag zeggen dat ze in opstand zouden komen tegen de nazi’s, maar geloof me, de meesten onder hen zouden dat uiteindelijk niet doen’, meent de vrouw. ‘Het land leefde in een roes. We woonden als het ware zelf in een concentratiekamp. Dat mag echter geen excuus zijn.’

Ze was 31 en werkte voor de staatsomroep als goed betaalde secretaresse, een job die ze enkel had gekregen door lid te worden van de nazipartij, tot ze in 1942 naar het ministerie van Propaganda werd overgeplaatst waar ze een klein fortuin verdiende. ‘Enkel een erge ziekte had me kunnen stoppen’, benadrukt ze. ‘Ik was gevleid omdat ik beloond werd voor mijn capaciteiten als snelste typiste van het radiostation.’

Joseph Goebbels
Joseph Goebbels

Ze vertelt hoe het na de machtsgreep van Adolf Hitler steeds moeilijker werd om haar vriendschap te onderhouden met haar levendige, roodharige Joodse vriendin, Eva Löwenthal. Ze was ook geschokt toen ze hoorde over de arrestatie van een erg populaire radiocommentator die naar een concentratiekamp werd gestuurd als straf voor zijn homoseksualiteit. Maar ze zegt ook dat ze grotendeels in een luchtbel leefde, onwetend over de vernietiging die het naziregime had opgezet voor zijn vijanden. Nochtans bevond ze zich in het fysieke hart van het systeem.

‘We wisten het niet’

‘Ik weet dat niemand ons vandaag gelooft, iedereen denkt dat we toen alles wisten. We wisten niets, het werd allemaal geheim gehouden.’ Brunhilde weigert toe te geven dat ze naïef was door te geloven dat de ‘verdwenen’ Joden, inclusief haar vriendin Eva, naar dorpen in Sudetenland gestuurd werden omdat er een tekort aan mensen was. ‘We geloofden het, we slikten het, het leek geheel plausibel’, aldus Brunhilde.

Ik weet dat niemand ons vandaag gelooft, iedereen denkt dat we toen alles wisten. We wisten niets, het werd allemaal geheim gehouden.

Kritiek op haar baas, Joseph Goebbels, heeft ze eigenlijk niet. Ze herinnert zich hem als een goed verzorgde man die piekfijn gekleed was. Vooral zijn handen waren uitermate verzorgd, ‘net alsof hij elke dag een manicure kreeg’. Brunhilde voelde zelfs een beetje medelijden met hem vanwege zijn mank been.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

De dag na de verjaardag van Hitler in 1945 veranderde het leven van Brunhilde grondig. Goebbels en zijn entourage moesten tijdens de laatste oorlogsdagen Hitler vervoegen in de zogenaamde Führerbunker. ‘Het voelde alsof er vanbinnen iets gestorven was’, vertelt Brunhilde. ‘We probeerden er zeker van te zijn dat de alcohol niet opraakte. Dat was nodig om de verdoving te behouden.’ Toen Günther Schwägermann, Goebbels assistent, met het nieuws kwam dat Hitler, maar ook Goebbels, zijn echtgenote en de kinderen zelfmoord hadden gepleegd, was Brunhilde te emotioneel voor woorden. Samen met het andere personeel gaf ze zich uiteindelijk over aan de Russen.

Brunhilde kreeg een gevangenisstraf van vijf jaar in verschillende Russische strafkampen in en rond Berlijn. ‘Het was geen rozengeur en mannenschijn’, is alles wat ze daarover wil zeggen. Pas toen ze naar huis terugkeerde, werd ze zich bewust van het bestaan van de Holocaust, die ze omschrijft als de ‘zaak van de Joden’.

Brunhilde nam de draad weer op van haar vroegere leven en ging opnieuw werken als secretaresse bij de staatsomroep. Ze werkte zichzelf op tot assistente van de programmadirecteur en kon dankzij haar goedbetaalde job tal van reizen maken voor ze in 1971 op 60-jarige leeftijd met pensioen ging.

Het duurde zestig jaar na het einde van de oorlog voor ze op zoek ging naar informatie over haar Joodse schoolvriendin. Ze ontdekte dat Eva in november 1943 werd gedeporteerd naar Auschwitz en in 1945 dood was verklaard. (TE)

Ein deutsches Leben ging op 29 juni in wereldpremière op het Filmfest München. Een releasedatum is nog niet bekend.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content