Voetgangers omverrijden voor de lol? Wat in het echte leven niet kan, mag wel in het pc-spel Carmageddon II.
Je bent goed als je een voetganger wegmaait, maar je scoort nog beter als je er twee tegelijk op je motorkap kan scheppen. De echte kampioen rukt eerst een arm of been af van een onschuldige voorbijganger, laat zijn slachtoffer op de knieën zakken voor een smeekbede om genade, en rijdt er dan toch lachend overheen. Het bloed spettert in het rond. Ziekelijk? “Ik hoop dat we de meest smakeloze game aller tijden hebben gemaakt, dat was althans de bedoeling”, aldus programmeur Patrick Buckland van het Britse Stainless Software.
“Carmageddon II: Carpocalypse Now” zorgt voor controverse. Niet alleen omdat het spel geweld verheerlijkt, maar vooral omdat dat geweld in een herkenbare alledaagse situatie wordt geplaatst. Voor een keer moeten geen ruimteschepen onschadelijk worden gemaakt of draken worden doodgestoken. Neen, je wordt verondersteld doden te maken in het verkeer, kwestie van Steve Stevaerts pleidooi voor het openbaar vervoer wat kracht bij te zetten. Niet echt natuurlijk, Carmageddon blijft tenslotte een spelletje. “Het spel beeldt een van de diepste fantasieën uit van de mens, een fantasie die om evidente reden niet in de werkelijkheid kan worden omgezet”, legt spelontwikkelaar Mat Sullivan van Stainless Software uit.
De figuurtjes in het spel mogen heel levensecht overkomen, het blijven getekende figuurtjes. Vraag gewoon honderd mensen die ooit een verkeersongeval van dichtbij hebben meegemaakt of ze diezelfde ijselijke rilling voelen bij het zien van Carmageddon: wellicht niet. Zolang de game niet is ontwikkeld op basis van videobeelden, blijft het fictieve karakter bewaard. Voor interactief gebruik van videobeelden staat de technologie nog niet ver genoeg. Bovendien zou zoiets strijdig zijn met wat – volgens de ontwikkelaars – de essentie van het spel is, namelijk humor. Zwart als de nacht, maar niettemin: humor.
Wat de spelontwikkelaars nergens vermelden maar wat misschien in hun voordeel pleit: het idee van Carmageddon II is integraal overgenomen uit de film “Death Race 2000”, een komedie uit ’75 met Sylvester Stallone. Als het daar wel mocht, waarom nu dan niet?
ZOALS DE KEURING VAN FILMS
Over één zaak is iedereen het wel eens: als volwassenen na een uurtje file zitten nog weinig zin hebben om voor een zebrapad te stoppen, betekent dat nog niet dat we onze kinderen moeten opschepen met zulke perversiteiten. “We zijn voorstander van een leeftijdsadvies zoals geldt bij de keuring van bioscoopfilms”, zegt Ronny Jacobs van Salto, de Belgische verdeler van Carmageddon II. “Het gaat hier om een spel dat niet geschikt is voor alle leeftijden, laten we dus een duidelijke regeling uitwerken. Zoals bijvoorbeeld in Groot-Brittannië. In België noch Nederland bestaat er een officiële leeftijdskwalificatie voor cd-romgames, hoewel daar nu toch behoefte aan is. Tot voor kort was de gameswereld een vrij gesloten wereld, nu zetten zelfs grootwarenhuizen cd-romgames in de rekken. Je kan niet verwachten dat die warenhuizen alle producten gaan testen op de inhoud.”
In afwachting van een regeling van hogerhand, onderneemt de spelletjesbranche schuchtere pogingen tot zelfcensuur. Pc-games zowel als PlayStation-spelletjes krijgen soms een waarschuwend stickertje op de doos. Jacobs: “We willen aan de buitenwereld tonen: zelfs al zijn we een jonge markt, toch willen we onze verantwoordelijkheid niet ontlopen. Hoewel er nooit een verband is aangetoond tussen geweld in spelletjes en geweld op straat, geef ik graag toe dat ik niet wil dat mijn zoon of dochter dagenlang voor de pc zit. Als het mooi weer is, moeten kinderen voetbal of volley gaan spelen.”
Zal een sticker op de verpakking alle “misbruik” wegnemen? Tuurlijk niet. Net zoals het KNT-label in de bioscoop jongeren onder de zestien niet tegenhoudt om naar geweldfilms te gaan kijken.
Een duidelijk leeftijdsadvies zou hopelijk wel een einde maken aan de hypocrisie. In Duitsland mag Carmageddon enkel worden uitgebracht in een gekuiste versie, waarbij het bloed vervangen is door olie of groene smurrie en de voetgangers door robots. Op het Internet vind je echter heel snel de truc om die ingreep ongedaan te maken en de échte blood-versie te kunnen spelen. In Nederland willen enkele bezorgde politici dat het spel uit de handel wordt genomen, uit schrik dat het straks helemaal de verkeerde kant uitgaat met de jeugd. Bij Salto reageert men geamuseerd: “Ach ja, Nederland. Bij het minste dat daar gebeurt, worden er meteen drie stichtingen voor en twee stichtingen tegen opgericht.”
HET DEELNEMEN AAN GEWELD
Het kabinet van justitieminister Tony Van Parys (CVP) gaat alvast niet tot actie over. Ten eerste kent men er het spel niet, ten tweede wordt er geen enkele wet geschonden door de spelmakers. Artikel 66 van het Strafwetboek (over de deelneming van verscheidene personen aan eenzelfde misdrijf) is enkele keren ingeroepen tijdens processen tegen rockgroepen die met subversieve liedjes hun fans zouden hebben aangezet tot geweld of zelfmoord, maar daar volgden nooit veroordelingen uit wegens gebrek aan bewijslast. En daarom ligt Carmageddon II gewoon als kerstgeschenk in de winkels. Gezellig naast “Grand Theft Auto”, een iets minder bekend maar daarom niet minder controversieel computerspel. Zoals de titel al doet vermoeden, draait het in Grand Theft Auto om autodiefstal. De speler stapt in een soort van leerprogramma, waarin de stiel van het stelen wordt ontleed en ook andere criminele activiteiten aan bod komen, zoals kidnapping, drugshandel, moord en dubbel parkeren. De actie speelt zich af in drie steden die elk beschikken over verschillende vormen van misdaadbestrijding, zodat je voortdurend alert moet blijven. Kort samengevat loopt het zo: eerst leer je hoe je in een auto moet inbreken, wat later schiet je de agenten neer die je bij de kraag proberen te vatten.
Verwerpelijk of komisch? Het is een vraag die men zich ook kan stellen na het bekijken van films als “Starship Troopers” van Paul Verhoeven of “C’est Arrivé Près De Chez Vous” van onze eigen Benoit Poelvoorde. Films die in elk geval in alle zalen getoond werden, omdat ze gelden als een uitdrukking van artistiek talent. Een merite die echter ook de makers van games opeisen. Gaat de vergelijking helemaal op? Vlaams minister van Cultuur, Gezin en Welzijn Luc Martens (CVP) vindt van niet. Het verschil tussen pakweg “Terminator” en Carmageddon is volgens hem het verschil tussen het passief beleven van geweld en het deelnemen aan geweld. Los van het virtuele karakter van het spel, tilt Martens zwaar aan het interactief element. Vanuit zijn positie als minister van Cultuur is hij niet bevoegd om maatregelen te treffen in deze kwestie, maar dat verhindert hem niet tot het stellen van een scherpe analyse. Carmageddon overschrijdt de grens van het ethisch minimum en draagt bij tot een groeiende tolerantie tegenover geweld, aldus Martens. Waar is de tijd dat speelgoed gewoon amusant was, vraagt hij zich af. Hij heeft Carmageddon duidelijk nog niet ontdekt.
Bart Vandormael
