De Londense Tate Modern en het Antwerpse MuHKA beginnen elk een onlinevideokanaal met live performances en live streaming van kunstdocumentaires. Een rondje chatten, mailen en twitteren voor de meerwaardezoeker.
‘L eave them alone. They’re good guys.’ Tijdens de Londense straatrellen begin augustus smeekte iemand op Twitter om de Tate Modern niet te plunderen of te vernielen. ‘Ons publiek communiceert met ons via Facebook, Twitter en blogs’, zegt Chris Dercon, de Belgische directeur van Tate Modern. ‘Als museum moeten we leren functioneren als een massamedium. Dat vergt inspanningen, want we zijn die socialemedia-aanpak niet gewoon. Museumexpansie is niet alleen investeren in beton of baksteen, maar ook in nieuwe communicatiekanalen.’ Een documentairekanaal (Tate Channel), een Facebookpagina, een Twitteraccount en een uitvoerige website had Tate al, maar nu wil het Britse kunsthuis ook een eigen live webzender beginnen: BMW Tate Live. De bedoeling is simpel: kunstenaars houden performances, die live uitgezonden worden op het internet. Die performances vinden plaats in een speciale studio in Tate Modern, zonder aanwezig publiek. De mensen die via hun computer of smartphone de performance volgen, zijn het ‘live’ publiek. ‘Tijdens of na de vertoning kunnen kijkers met elkaar chatten, mailen of twitteren over het werk. Ze worden participanten. Na de performance is het kunstwerk ook nog te bekijken via de website. Zo krijgt het nog extra betekenislagen en blijft het levende materie’, aldus Dercon.
Het initiatief is verrassend nieuws in tijden waarin het museum ferm moet besparen wegens gedaalde subsidies én tegelijk een bijbouw van Herzog & de Meuron moet financieren. Volgend jaar in juli openen alvast de Oil Tanks, de nieuwe projectruimtes in de kelders van het nieuwe gebouw. Tegen de oplevering in 2016 moet Dercon nog één derde van de 215 miljoen pond renovatiekost zien te vinden. Gelukkig vond hij in BMW een sponsor om alvast het videokanaal mee te bekostigen. De vraag is waarom. ‘Automerken voelen dat ze de touch met hun doelgroep verliezen. In de grote steden willen steeds minder mensen een rijbewijs. Terwijl wij wel dagelijks 5000 mensen uit de BMW-doelgroep lokken naar een tentoonstelling van Gerhard Richter. Net zoals Volkswagen het MoMA in New York sponsort, stapt BMW mee in het Tateverhaal. De reden: omdat ze niet meer weten welke vragen jongeren zich stellen en welke vragen wij hen stellen. Autoconstructeurs denken dat wij wél nog in dialoog staan met ons publiek. Voor BMW is het trouwens de eerste keer dat het een sponsordeal sluit zonder dat het weet waar het geld voor zal dienen. De samenwerking lijkt wel freejazz, een stroming waar ik – niet toevallig – erg van hou.’
Onzichtbare bezoekers
Vanaf maart 2012 gaat BMW Tate Live van start met een performance van de Franse choreograaf Jérôme Bel. Daarna is het de beurt aan de Argentijn Pablo Bronstein. De bedoeling is om volgend jaar vijf performancekunstenaars een werk te laten maken, speciaal voor Tate en zijn videokanaal. ‘Het platform is erg experimenteel’, zegt Catherine Wood, Tates curator van hedendaagse kunst en performance. ‘Het is de bedoeling dat artiesten de format en de technologie zullen gebruiken om vernieuwend uit de hoek te komen. Het contrast tussen de in-timiteit van de Tatestudio en het wereldwijde onlinepubliek is interessant en uitdagend. Het platform moet ons als museum ook doen nadenken over het concept tentoonstellingsruimte. Hebben kunstenaars überhaupt wel nog muren nodig?’
Voor Chris Dercon past het initiatief in de manier waarop hij zijn museum wil vernieuwen. ‘Met 5 miljoen bezoekers zijn we het populairste museum voor hedendaagse kunst ter wereld. Daarnaast surfen 2 miljoen mensen naar onze site, blog of Twitteraccount. Dat zijn ook bezoekers die we evengoed bereiken, ook al komen ze nooit naar een tentoonstelling in een van onze vestigingen. Weet je dat er in India zelfs een school is die onze tentoonstellingen nabootst met prints van op het internet? Toen ik dat hoorde, besefte ik dat een museum geen plek meer is voor kunst of kunstenaars, maar een interactieve ruimte waar van alles gebeurt voor de bezoekers of surfers. Vergelijk het met een openbare omroep of een kunstschool: we doen aan educatie, maar geven mensen ook zin om zelf aan de slag te gaan met kunst.’
Pindakaasvloer
BMW Tate Live is een dynamische aanvulling op Tate Channel, het veel statischer tv-kanaal waar al sinds 2007 documentaires over de Tatetentoonstellingen en de vaste collectie te zien zijn. Dat platform biedt onder meer diepte-interviews met kunstenaars en filmpjes achter de schermen. Geheel in die lijn ligt ArtTube, het onlinevideokanaal dat het Rotterdamse Museum Boijmans Van Beuningen in oktober 2009 opstartte. Als eerste museum in Nederland nota bene, in samenwerking met hun Amerikaanse equivalent ArtBabble. ‘We willen verhalen over kunst en het museum verspreiden via het internet’, zegt Deirde Carasso, hoofd educatie en publieksbegeleiding van Boijmans. ‘Vroeger maakten we twee filmpjes per jaar, sinds ArtTube zijn dat er wel honderd. De video’s draaien we zelf of met freelancefilmploegjes. Dat vergt veel tijd en geld, dat we bij het VSB-fonds en SNS Reaal Fonds vonden.’ De Engels-Nederlands ondertitelde filmpjes op ArtTube lokken nu al 17.000 bezoekers per maand. Is de site dan een slim promovehikel voor Boijmans geworden? Carasso: ‘Nee, en het is ook niet de bedoeling om tentoonstellingen integraal te filmen, zodat mensen ze virtueel kunnen bezoeken. Bestaande videowerken kun je er ook niet op bekijken. We zien ArtTube eerder als inhoudelijke verdieping bij de collectie en de tentoonstellingen. Mooi voorbeeld: toen kunstenaar Wim T. Schippers hier een vloer vol pindakaas kwam smeren, kon iedereen zijn gal spuwen op de webcam van ArtTube. Alle vragen die de bezoekers stelden, beantwoordde Schippers ook zelf. Dat leverde hilarische filmpjes op.’
Antwerpen surft mee
Goed nieuws: vanaf deze week werken ook het MuHKA in Antwerpen, De Pont in Tilburg, het Gemeentemuseum in Den Haag en het Stedelijk Museum in Amsterdam mee aan ArtTube. Concreet zullen die vier musea ook filmmateriaal aanleveren, zodat het aanbod op de site exponentieel groeit. ‘ArtTube is het eerste internationale internetplatform voor musea in de Lage Landen. Het MuHKA wordt de eerste buitenlandse partner van ArtTube omdat Antwerpen even ver van Rotterdam ligt als Amsterdam’, vertelt Jos Van Den Bergh van het MuHKA en Cinema Zuid. ‘Veel Nederlanders kennen Antwerpen goed. Bovendien is de as Amsterdam-Rotterdam-Den Haag-Tilburg-Antwerpen geografisch erg logisch. Het MuHKA hoeft niets te betalen om zich bij ArtTube aan te sluiten, maar de filmpjes maken kost wel geld. En dat is er helaas niet. We hebben geen extra personeel of budget voor ArtTube. Het wordt roeien met de riemen die we hebben. Met enthousiasme en goodwill zullen we ook al ver komen, zeker? Ik hoop gewoon dat de cultuursector bij de aangekondigde besparingen geen al te rake klappen zal krijgen.’
Wie twittert nog eens ‘Leave them alone. They’re good guys’ voor het MuHKA?
DOOR THIJS DEMEULEMEESTER
‘Een museum is geen plek meer voor kunst of kunstenaars, maar een interactieve ruimte voor bezoekers of surfers.’
