Moet DHL afbouwen in Zaventem omdat de regeringen in de knoop lagen met hun prioriteiten? Of zouden er sowieso banen zijn gesneuveld?
Als een bom is het nieuws niet meer ingeslagen: DHL zal zijn Europese verdeelcentrum in 2008 niet in Zaventem bouwen. Door die beslissing verliest de Brusselse luchthaven over vier jaar 1800 jobs – eigenlijk zelfs 3100: volgens de uitbreidingsplannen had het verdeelcentrum ook 1300 nieuwe banen opgeleverd. Zijn die opgeofferd omdat een hele rist buurtcomités per se met een open raam wilde slapen? Of hebben de respectieve regeringen zich in deze tijden van besparingen ook lopen af te vragen wie er aan het einde de rekening zou oppikken?
Feit is dat er aan de uitbreiding van DHL in Zaventem een stevig, niet door huurprijzen of diensten recupereerbaar prijskaartje voor de belastingbetaler hing. Zo had de Vlaamse regering minstens 40 miljoen euro moeten ophoesten voor de onteigening en de sanering van de terreinen waarop DHL zijn uitbreiding had voorzien. Daar kwamen ook nog eens de (onbekende) kosten voor een nieuwe toegangsweg (Vlaamse overheid) en een spoorontsluiting (voor rekening van de NMBS) bij. Voor luchthavenuitbater BIAC stonden voor 125 miljoen euro aan investeringen ingeschreven.
Bovendien werd ook weer een programma voor de isolatie van woningen opgediept, uit te voeren vóór het plafond van 25.000 nachtvluchten bereikt was. De meeste van die woningen liggen op Vlaams grondgebied, maar hoeveel de isolatie precies zou kosten, is een groot geheim, niet het minst omdat niemand weet hoevéél woningen er precies geïsoleerd zouden moeten worden. In een plan van voormalig minister Isabelle Durant (Ecolo), die in 2000 van een concentratie van de vluchten moest uitgaan, was er altijd sprake van 10.000 à 12.000 woningen en een kostenraming van 151 miljoen euro.
In Nederland, waar Schiphol 14.000 woningen moet isoleren, is de kostprijs inmiddels opgelopen tot 400 miljoen euro. En de Nederlanders zijn nog maar net halfweg. Bovendien is Zaventem van een concentratieplan overgestapt op een spreidingsplan voor de nachtvluchten. En dat verveelvoudigt de kostprijs van de isolatie. Etienne Schouppe (CD&V) spreekt van minimum 750 miljoen euro, enkel voor de Brusselse noordrand. De Brusselse MR-politicus Didier Gosuin liet vlak voor de verkiezingen in juni 1,1 miljard euro als richtcijfer vallen, alleen voor de woningen in Brussel. Toen DHL aankondigde dat het zijn groeiscenario in Brussel afvoerde, gaf het bedrijf wellicht niet voor niets aan dat ‘spreiding en isolatie niet met elkaar te rijmen vallen’.
Kortom: DHL in uitgebreide versie hier houden, had de verschillende overheden tussen 1 en 1,5 miljard euro gekost. Of, omgerekend, tussen 320.000 en 480.000 euro per job. En dan zijn daarbij niet eens de kosten gerekend voor de nieuwe startbaan die er volgens Vlaams minister-president Yves Leterme (CD&V) had moeten komen, noch de bijkomende uitgaven in de gezondheidszorg die meer nachtvluchten volgens enkele wetenschappelijke studies zouden hebben veroorzaakt.
Het kan niet anders of de verzamelde politici hebben ook even moeten slikken toen het Duitse weekblad Der Spiegel vorige week een bericht over DHL publiceerde. Want dat artikeltje trok ongewild de duurzaamheid van de Brusselse plannen in twijfel, en maakte het prijskaartje toch wel behoorlijk buitensporig. DHL, schreef Der Spiegel, is een probleemkind van Deutsche Post, dat het koerierbedrijf in 2003 voor 2,3 miljard euro heeft gekocht. DHL heeft er de voorbije jaren namelijk een sport van gemaakt om via ingewikkelde licentiecontracten geld naar belastingparadijzen als de Nederlandse Antillen, Bermuda of de Caymaneilanden te versluizen. Onwettelijk is dat niet – meer zelfs: dergelijke systemen van transfer pricing zijn zelfs sterk ingeburgerd in de wereld van de multinationale bedrijven die zo weinig mogelijk belastingen wensen te betalen. Maar dat een volle dochter van een overheidsbedrijf op die manier de staatskas tilt, is een doorn in het oog van de staat, de meerderheidsaandeelhouder van Deutsche Post.
Wellicht onder druk van de Duitse overheid hangt topman Klaus Zumwinkel van Deutsche Post al anderhalf jaar aan de alarmbel bij DHL. Met de vraag of ze dat spinnenweb van offshores alstublieft willen opdoeken en de hele zwik naar Duitsland verhuizen. Die opruimoperatie heeft enkele belangrijke gevolgen. Dat de belastingdruk op DHL en op zijn dochters de komende maanden onherroepelijk fors zal stijgen, bijvoorbeeld. Zumwinkel heeft DHL nu al opgedragen dat het per jaar 40 miljoen euro moet besparen, bij voorkeur door besnoeiingen bij het personeel. Volgens het Duitse weekblad bestaan daar al gedetailleerde plannen over. Of Zaventem vorige week ook al in die plannen voorkwam, is helaas niet bekend.
F.D. /P.M.
