Met de ontbinding van het parlement is de verkiezingscampagne begonnen. De opdracht van de volgende regering is nu al bekend.
OP vrijdag 17 februari kondigde premier Jean-Luc Dehaene (CVP) de zachte landing aan van zijn rooms-rode kabinet. Nog geen 24 uur later werd het landingsmaneuver grondig verstoord door de Agusta-turbulentie.
Hoewel ze dat bij de CVP niet graag toegeven, werd er van uitgegaan dat, als de kiezers een beetje mee wilden, de huidige koalitie van kristen-demokraten en socialisten zondermeer kon worden voortgezet. SP-voorzitter Louis Tobback stak zijn aandrang om met Dehaene voort te regeren niet onder stoelen of banken. Bij de CVP werd geoordeeld dat ze van de socialisten weinig last ondervonden, vooral nu Tobback bij de SP en Philippe Busquin bij de PS er de scherpste kantjes hadden afgevijld. Terwijl in de laatste regering van Wilfried Martens (CVP) kristen-demokraten en socialisten elkaar kapot profileerden, bewerkte Dehaene een voortreffelijke samenwerking. Een samenwerking die de regering toeliet niet alleen de sociale beroering naar aanleiding van het Globaal Plan, maar ook de jongste communautaire opstoot rond Voeren met goed gevolg te doorstaan. Begin dit jaar aarzelde de Parti Socialiste zelfs niet haar Voerense woelwater José Happart definitief te neutralizeren.
Eind vorige week legde Dehaene zijn regeerbalans voor. Volgens hem is zijn ploeg erin geslaagd haar drie basisdoelstellingen grotendeels te verwezenlijken het saneren van de overheidsfinanciën, het voltooien van de staatshervorming en het zogeheten kontrakt met de burger. En dat terwijl een zware ekonomische krisis het land teisterde. De premier toonde grafieken van de fundamentals om de gezondheid van onze ekonomie te demonstreren.
Terwijl hij zijn suksessen bekommentarieerde boog de kamer van volksvertegenwoordigers zich over het verzoek van het hof van kassatie om onderzoeksdaden te mogen stellen tegen drie van zijn gewezen ministers, wier naam in de Agusta-affaire werd genoemd. Meer dan een jaar al sleept de regering deze erfenis met zich mee. Nu dreigt de zaak ook de inzet van de komende verkiezingscampagne kompleet te vervormen. De groenen van Agalev proberen er alvast een elektoraal slaatje uit te slaan en startten een Propere Handen-campagne.
SPOOKBEELD.
Zelfs de meest geroutineerde partijstrategen durven zich in deze omstandigheden niet wagen aan voorspellingen voor de komende verkiezingen. Agusta stuurde alle plannen en voornemens in de war. Peilingen wijzen uit dat zo’n 30 procent van de kiezers nog onbeslist is. Tenzij het gerecht snel klaarheid schept in de affaire valt nauwelijks te voorspellen langs welke kant deze groep zal kantelen. “Hoe dan ook, het spookbeeld van een drieledige regering lijkt almaar dichterbij te komen”, vrezen ze bij de CVP, die niet staat te trappelen om een dergelijke equipe te leiden.
Nog voor de jongste Agusta-uitbarsting hadden de campagneleiders van de traditionele partijen er voor gezorgd dat de komende verkiezingen een regelrechte pop poll worden. Alle kopstukken, zowel in Vlaanderen als in Franstalig België, gaan rechtstreeks met elkaar in de clinch. Premier Jean-Luc Dehaene, VLD-voorzitter Guy Verhofstadt, SP-voorzitter Louis Tobback, PSC-voorzitter Gerard Deprez, PRL-voorzitter Jean Gol en zelfs PS-voorzitter Philippe Busquin voeren telkens de senaatslijst van hun partij aan. Als de peilingen worden bevestigd en Dehaene wint deze poll en zijn partij blijft de grootste van het land, dan stuurt de koning hem ongetwijfeld als eerste de wei in om een federale regering op de been te brengen.
“Dehaene dreigt hierdoor in hetzelfde parket te verzeilen als Leo Tindemans in 1977, ” zegt een CVP-veteraan. “Tindemans behaalde toen een ontzettend elektoraal sukses, maar werd uiteindelijk uit politieke noodzaak aan de kant gelaten. Hetzelfde kan zich herhalen als CVP en VLD door de kiezer worden gedwongen samen te regeren. “
Het is zeer de vraag of Dehaene bereid zal zijn zonder meer de leiding van een rooms-blauw kabinet op zich te nemen. In interviews heeft de premier al te verstaan gegeven dat hij best bereid is een koalitie met de liberalen aan te gaan. Maar wel op zijn voorwaarden : de voortzetting van het tot nu gevoerde beleid. Van een neo-liberale ommezwaai kan, volgens hem, hoegenaamd geen sprake zijn.
“Verhofstadt heeft zich in het verleden één keer op onze rug kunnen profileren ; geen tweede keer, ” klinkt het in de Tweekerkenstraat. Als een koalitie met de liberalen onvermijdelijk is, zeggen ze bij de CVP, dan zal Verhofstadt eerst de 400.000 referendumformulieren en liefst ook alle eksemplaren van zijn burgermanifesten moeten opstoken. Pas dan kan er worden gepraat.
DE SCHULDVERHOUDING.
Welke ook de verkiezingsslogans en -beloften mogen zijn die de traditionele partijen de komende weken in het midden gooien, de opdracht van de volgende federale regering staat nu al vast. Tijdens het voorbije weekend gaf minister Philippe Maystadt (PSC) op de bijeenkomst van de Europese ministers van Financiën in Versailles duidelijk aan waar dat in 1996 op neerkomt : op 100 miljard nieuwe besparingen. Alsof dat al niet volstond, maakte goeverneur Fons Verplaetse van de Nationale Bank er nog snel een tekening bij : tot het jaar 2000 kan van belastingverlaging geen sprake zijn. Read my lips, Verhofstadt.
Niet de partijen, maar het verdrag van Maastricht en de internationale markt bepaalden de opdracht van de volgende regering. En die opdracht werd in het verleden door begrotingsminister Herman Van Rompuy (CVP) als volgt omschreven. “Het reduceren van het begrotingstekort tot de 3 procent opgelegd in Maastricht was slechts een tussenstop. Daar bovenop moeten we de komende twintig jaar nog een operatie doorvoeren, want tegen het jaar 2014 moet de verhouding schuld/bruto nationaal produkt (BNP) van meer dan 135 procent tot zo’n 60 procent worden teruggebracht. Behalve het halen van de Maastricht-normen, wordt een volgende regering ook gedwongen werk te maken van een vermindering van de sociale lasten, een oplossing te vinden voor de konkurrentiewet die eind ’96 afloopt en tegelijk het wettelijk pensioensysteem leefbaar en betaalbaar te houden. “
Met dit alles blijft er weinig ruimte voor experimenten met werktijdverkorting om de werkloosheid terug te dringen. Alleen een drastische verlaging van de sociale lasten lijkt hier een uitkomst te kunnen bieden. Wat dan weer bijkomende middelen vergt. Binnen de uittredende regering bestond een consensus dat Europa die bijkomende middelen moet leveren, bijvoorbeeld via de langverwachte energietaks en een uniforme roerende voorheffing van 15 procent.
Over wat te gebeuren staat, kan de kiezer zich dus niet uitspreken het wordt ons door Europa, door de internationale markt zonder meer gedikteerd , wel over de manier waarop de regering haar taken invult. De volgende koalitie heeft alvast dit voordeel : de federalizering van bepaalde onderdelen van de sociale zekerheid niet te na gesproken, zijn de grote communautaire hervormingen, voorlopig, achter de rug.
R.V.C.
Premier Jean-Luc Dehaene : de zachte landing werd door Agusta verstoord.
