Het theatrale van het alledaagse: Maarten Vanden Abeele in het Muhka.
Maarten Vanden Abeele is zonder twijfel een belangrijke fotograaf, maar de tentoonstelling met zijn werk in het Muhka is overladen. Vanden Abeele beschikt over het vermogen om gloeiende foto’s te maken en ze op een pakkende manier te combineren, maar hier zijn er te veel foto’s en wordt er te veel gecombineerd. Toch voelt men dat Maarten Vanden Abeele nu al drastisch selecteerde. Hij is dus heftig.
De bezoeker wordt ‘gepakt’. Bij de ingang wordt zijn geluid geregistreerd en op een andere plek weergegeven. Een beetje verder ziet hij zichzelf in een spiegel, naast het geprojecteerde beeld van het halve gezicht van een meisje, en om de hoek ziet de bezoeker zijn profiel bewegen tegen een verre muur. De tentoonstelling toont niet alleen foto’s, het is een evenement, een steedse wereld met mensen en apen, geordend door Maarten Vanden Abeele; ik bedoel: hij heeft er een nieuwe chaos van gemaakt.
De fotocombinatie van de ingang beslaat drie muren. We zien lachende Japanse verpleegsters, ze dragen witte bloesjes met daarboven een lichtroze overgooier. Ze komen op de bezoekers af: lustig, vrolijk, proper, jong, dynamisch. In welk gezelschap kan men zich nu veiliger voelen? Zoveel verzorgingspotentieel in één beeld. En toch, het is een foto, en die is veel en veel groter dan levensgroot. Bovendien hangt de foto in een museum en op de grond tussen die drie muren ligt een dik tapijt van donkere aarde, daarboven 36 naar de grond gerichte microfoons en nog eens twee micro’s-met-koptelefoon op een statief. De aarde wordt beluisterd.
Maarten Vanden Abeele fotografeerde een bleek meisje voor een donkere achtergrond. Ze staat rechtop en draagt alleen een witte bh en een koptelefoon. De foto wordt gecombineerd met een andere waarop we drie telefooncellen zien, van bovenuit gezien. Boven die cellen is er een baanaffiche met de kitscherige afbeelding van een lopend paard. Deze combinatie van binnen-buiten, hoog-laag, publiek-intiem, en wat nog al niet, is typisch voor Vanden Abeele. De foto’s waren aanvankelijk niet aan elkaar gekoppeld, de foto van het meisje werd in New York gemaakt in 1999 en de andere in Vincennes in 1997. Bij elke foto ontstaat er weer een andere, beelden haken zich aan elkaar vast, onredelijke samenscholingen worden op de duur vanzelfsprekend.
BLOTER DAN BLOOT
Maarten Vanden Abeele (30) liep Steinerschool in Antwerpen, een beetje Sorbonne in Parijs, leerde nog wat Filmkritiek in Londen en Vormgeving en Communicatie in Rotterdam. Hij werkte als fotograaf en freelance vormgever voor verschillende theaters en dansgezelschappen in Finland, en sindsdien is hij – misschien tegen wil en dank – in de theater- en danswereld blijven plakken. Hij kreeg internationale vermaardheid met zijn werk voor het Pina Bausch gezelschap, zijn boek met de foto’s van de Needcompagny bezorgde hem de tweejaarlijkse Herman Teirlinckprijs voor theaterfotografie. Het was een indrukwekkend boek, een beetje somber, misschien wat hautain, zeker intrigerend en het heeft natuurlijk met het geheugen te maken en met vergeten. Een altijd terugkerend verhaal in de omgeving van de fotografie.
We kunnen stellen dat Maarten Vanden Abeele het theatrale ziet in het alledaagse en het alledaagse in het theater. Ik raak er van overtuigd dat fotografie meer te maken heeft met theater dan met beeldende kunsten.
Vanden Abeele fotografeert 24 laarzen op een rij, en eigenlijk is het een theaterfoto, want het licht is blauw, de laarzen richten zich naar het publiek en de muur in de achtergrond is een decor. Hij fotografeert een blote man op zijn bed, het is een acteur en de foto verschijnt in een boek over theater. Dit is geen theaterfoto, maar de intimiteit van een acteur met het blanke lichaam dat ongeschminkt, schamel belicht en zonder theaterrol, bloter is dan bloot.
De tentoonstelling brengt een cocktail van fait-divers, video, theater en dans, grote en kleine foto’s, foto’s in het donker en in het volle licht. We zien een tafereel van 21 foto’s van een koppel doende op een bed, groots kleurig en toch intiem. Verder zijn er verschillende foto’s van apen, het gezicht van een droevig kijkend aapje in de hoek van het beeld, en opgewonden parende apen boven een installatie met onder andere een boomstronkje en een kleine cassetterecorder.
Het is veel, sommige foto’s staan nog half uitgepakt met de rug naar het publiek. Ik zie zondagochtendbezoekers van middelbare leeftijd een beetje ongelukkig kijken. Ze zijn al moe.
‘Maarten Vanden Abeele’, Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen, Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen, 03-238 59 60. Van dinsdag tot en met zondag van 10.00 tot 17.00 uur. Nog tot 31 december.
Johan De Vos
