Het Vlaams Radio Orkest vindt zichzelf opnieuw uit, met een charismatische dirigent én een nieuwe naam.
De toekomst ziet er wat beter uit voor het handvol grote Vlaamse orkesten, maar dat is lang anders geweest. Vooral het Vlaams Radio Orkest, het vroegere filharmonisch orkest van de VRT, was enkele jaren geleden op sterven na dood na hardnekkige gevechten tussen het bestuur en de vakbonden en een moeizame zoektocht naar een goede thuisbasis. Beide problemen raakten opgelost: het vertrouwen tussen het management en het orkest werd hersteld, en in 2005 betrok het VRO het Flageygebouw in Elsene met de beroemde studio 4, bekend om zijn uitstekende akoestiek.
Intussen is er hard gewerkt aan kwaliteitsverbetering, zegt intendant Gunther Broucke. Het aantal concerten nam toe, al bleef dat (vooral internationaal) nog altijd een gevoelig punt. Dirigent Yoel Levi blies het orkest nieuw leven in, maar vooral: er moesten heel wat musici vervangen worden, ook op cruciale plaatsen, en die gelegenheid werd gebruikt om nieuw talent aan te trekken. ‘De zo bekritiseerde ambtenarenmentaliteit is helemaal verdwenen’, aldus Broucke.
EXPLOSIEF
Tijd om die verbetering met harde feiten te staven, vinden velen, en dat wil het VRO doen. Meer nog, het moet een complete gedaanteverwisseling ondergaan en meteen de stap zetten naar de internationale podia.
Een eerste zeer opvallende stap is het aantrekken van een nieuwe dirigent: de Zwitser Michel Tabachnik, een charismatische figuur met een krachtige persoonlijkheid en veel ervaring. Hij verdween enkele jaren van de grote podia na vermeende betrokkenheid bij de beruchte Orde van de Zonnetempel, feiten waarvoor hij werd vrijgesproken. De inmiddels 65-jarige dirigent had een grote reputatie, die hij nu absoluut opnieuw wil bevestigen. Het VRO werkte al eerder met Tabachnik, en de keuze kwam tot stand door een bespreking tussen een delegatie van het orkest en het management – een procedure die Broucke uniek noemt. ‘Dankzij de krachtige dynamiek tussen nieuwe muzikanten en oude rotten hebben we 400 pk extra kracht in de motor gestopt, en nu hadden we iemand nodig die de machine op volle toeren kan doen draaien’, vult hij aan. Het ‘nulconcert’ met Tabachnik vindt plaats op 16 mei 2008 in Bozar, in september treedt hij officieel aan op een concert voor het Klarafestival. Tabachnik bracht meteen ook een internationale afspraak aan voor het orkest: een concertresidentie voor vier stevige projecten per jaar vanaf 2009 in de prestigieuze Salle Pleyel en Cité de la Musique in Parijs. Het eerste wordt een opvoering van de Sacre du Printemps van Stravinsky.
Nog een internationale stap is de participatie in The Finest Orchestras of Europe, een Europees multimediaforum dat live-uitzendingen via het internet (‘live streaming’) organiseert tegen betaling. Uit elk land werd één orkest geselecteerd, en het VRO bevindt zich in het gezelschap van reuzen zoals het Mariinsky Orchestra en het London Philharmonia. ‘Wij zijn niet het beste orkest in die groep,’ beseft Broucke, ‘maar we willen de beste technische kwaliteit en we hebben de schitterende akoestiek van Flagey mee.’ Er werd dan ook een deal gesloten met hdtv-pionier Alfacam. Broucke ziet nog een voordeel in dat forum: ‘We zullen permanent informatie krijgen over wie in welk land naar welke orkesten kijkt. Als we weten in welke landen wij een publiek hebben, wordt onderhandelen over tournees een stuk gemakkelijker.’
BRUSSEL IN DE NAAM
Het vertrekpunt van het orkest is en blijft Brussel. Het contact met het publiek moet beter worden uitgebouwd, en dat vraagt originele benaderingen. Combinaties van rondleidingen en een concert, bijvoorbeeld, een community vormen via het internet ook, en kennismakingen tussen muzikanten en publiek. Het orkest wil ook de redenen aanpakken waarom mensen niet naar concerten komen.
Inhoudelijk niet de belangrijkste maar voor de buitenwereld zeker de spectaculairste verandering is die van de naam. Het VRO wil, zoals veel grote orkesten, uitpakken met de naam van de stad waar het gevestigd is. Het wordt ‘Brussels Philharmonic’, met ‘Vlaams Radio Orkest’ als extensie. Kwestie van de hoofdsponsor, de Vlaamse Gemeenschap, niet te vergeten.
Het nieuwe BP/VRO heeft zichzelf dus een fikse uitdaging aangemeten. Intendant Gunther Broucke ook. Binnen de drie jaar wil hij een wezenlijke evolutie zien, zegt hij, anders trekt hij zijn conclusies.
Peter Vandeweerdt
