Luidt de ontmanteling van een joodse nederzetting op de Westelijke Jordaanoever een nieuwe politiek in, of juist niet?

“We komen terug, morgen, overmorgen of volgende week”, zeiden de joodse kolonisten tegen de soldaten en politieagenten die hen uit Havath Maon kwamen zetten – een nederzetting in aanbouw die door de regering van Ehud Barak illegaal verklaard werd. Het ultranationalistische parlementslid Rehavam (Gandhi) Zeevi, die als laatste geëvacueerd werd, zei nog: “Bulldozers kunnen een huis vernielen, maar niet de heuvel die deel uitmaakt van het vaderland Eretz Israël, het land van het joodse volk… Wij zullen er onze huizen heropbouwen, twee keer, tien of honderd keer als het moet, tot het joodse volk de antinationale regering overwonnen zal hebben.” En voor Likoed-aanvoerder Ariël Sharon heeft “Ehud Barak eindelijk een succes behaald: hij is erin geslaagd een joodse agglomeratie te vernielen.”

Ondanks de harde taal en de tv-beelden van de evacuatie lijken de Israëli’s zich het drama niet al te zeer aan te trekken. Dat komt vooral door het feit dat premier Barak de kolonisten heeft weten te verdelen door een compromis te sluiten met hun leiding en, in tegenstelling met Yitzhak Rabin indertijd, in de publieke opinie niet overkomt als een ‘vijand’ van de joodse inplantingen in Judea en Samaria (dat is bezet gebied). Barak die zegt dat “zijn hart bij de kolonisten is”, klinkt oprecht. Ook als hij daaraan toevoegt “maar wij zullen niet dulden dat een groep burgers, hoe goed hun bedoelingen ook zijn, een regeringsbeslissing tenietdoet.”

De linkse ministers in de regering vinden wel dat hij te zacht is geweest voor de recalcitrante kolonisten. “Barak zou nu ook de 41 andere nederzettingen moeten afbreken die na de val van de regering-Netanyahu opgericht zijn”, zegt minister Ran Cohen (Handel en Industrie) van links zionistisch Meretz. Anderen zeggen dat de toegevingen aan de kolonistenleiding, waarmee de ontmanteling van een dozijn meestal niet eens bewoonde, in aanbouw zijnde inplantingen verkregen werd, in feite de joodse kolonisatie in de Bezette Gebieden in de hand werken. Zo heeft de kolonie Itamar, niet ver van de Jordaanvallei, groen licht gekregen om haar terrein met 45 hectaren te vergroten. En ongeveer drieduizend nieuwe woningen worden bijgebouwd om de “natuurlijke ontwikkeling” van reeds bestaande kolonies op te vangen.

DUBBELE BOODSCHAP

Maar door al die kritiek, van waar hij ook komt, laat Ehud Barak zich niet afleiden. Die zet zijn politiek gewoon voort. Scrupuleus voert hij de akkoorden uit die hij in Sharm el Sjeik ondertekende: ondanks de terroristische aanslag in Netanya waar bijna dertig Israëli’s gewond werden, heeft hij geweigerd de volgende Israëlische terugtrekking uit een stukje van de Westelijke Jordaanoever te verdagen. Een gemengde Israëlisch-Palestijnse commissie buigt zich over de vrijlating van een derde groep Palestijnse gevangenen, de onderhandelingen over het eindstatuut van Palestina gaan voort, de Shuheidastraat in Hebron is opengesteld voor Palestijnen ondanks de verwensingen van de joodse kolonisten, en sinds weg 45 open is voor Palestijns verkeer is er nu ook eindelijk een verbinding tussen Gaza en de Westelijke Jordaanoever.

Dit is de dubbele boodschap van Barak aan Yasser Arafat: enerzijds is hij een taaie onderhandelaar; anderzijds houdt hij zich aan de gemaakte afspraken. Zo hoopt hij gemakkelijker concessies van de Palestijnen los te krijgen bij de eindonderhandelingen. Want Barak wil alle kolonisten in “inplantingsblokken” concentreren langs de Israëlische grens, en vijftien tot twintig kolonies die over de Westelijke Jordaanoever verspreid liggen laten ontmantelen in het kader van het eindakkoord. Maar daarvoor, zegt men hier, denkt hij ten minste veertig procent van de bezette Westelijke Jordaanoever te moeten annexeren. Terwijl de Palestijnen negentig procent eisen. (Bij de onderhandelingen tussen Yossi Beilin en Aboe Mazen was er sprake van annexatie van tien procent door Israël voor ‘joodse bevolkingsblokken’).

Om een annexatie van dergelijke proporties te rechtvaardigen heeft Barak plotseling de stelling van ex Likoed-premier Itzhak Shamir overgenomen, dat resolutie 242 van de VN-Veiligheidsraad (annexatie van gebieden die door oorlog veroverd zijn is onduldbaar) niet van toepassing is op de Westelijke Jordaanoever. Maar de Oslo-akkoorden zijn onbetwistbaar op resolutie 242 gebouwd, en net op dat punt krabbelt Barak nu terug. Maar niet helemaal, en nu rekent hij op het enorme overwicht van Israël op de Palestijnen op alle terreinen, én op zijn eigen geloofwaardigheid van man die gesloten akkoorden respecteert, om Arafat te doen plooien. Arafat die de Amerikanen al ter hulp roept. Dennis Ross wordt volgende week verwacht.

Victor Cygielman