JA

Opgetekend door Michaël Van Damme

‘Obesitas of vetzucht weegt budgettair zwaar op onze gezondheidszorg. In Nederland is zwaarlijvigheid nu al verantwoordelijk voor vier procent van de gezondheidsuitgaven. Op dit moment betaalt de gemeenschap die meerkost. Door een taks op ongezonde vette producten wordt een deel van de extra kosten door de kopers van die producten gedragen. Onze gezondheidszorg staat op de helling. Steeds meer stemmen gaan op om alternatieve inkomsten te zoeken voor de exploderende gezondheidsuitgaven. Met een vettaks past men het principe ‘de vervuiler betaalt’ toe op het gezondheidsbeleid. Dat lijkt me een eerlijke manier om de gezondheidszorg meer financiële armslag te geven.

Gezonde voedingsmiddelen zijn vaak duurder. Minder gegoeden eten daardoor meer producten met verzadigde, ongezonde vetten. Zo kunnen ze op een goedkopere manier hun energiebehoefte dekken. Met de opbrengsten van de vettaks kunnen verantwoorde voedingsmiddelen goedkoper gemaakt worden. Op die manier beloont de vettaks gezond eetgedrag.

Met de vettaks zendt de overheid een krachtig signaal uit. Bewustmakingscampagnes kunnen een deel van de bevolking bereiken, maar niet iedereen is er gevoelig voor. Een heffing op vette voeding kan een nieuwe doelgroep overtuigen om gezonder te eten.

Overgewicht heeft verschillende oorzaken. De vettaks moet kaderen in een waaier aan maatregelen om het probleem aan te pakken. Toch geloof ik dat het een handig hulpmiddel is dat andere strategieën kan versterken. Een vettaks invoeren, terwijl automaten op scholen gevuld zijn met ongezonde snacks en cola, is natuurlijk hypocriet.

Dure geneesmiddelen om cholesterol te verlagen worden terugbetaald. Tegelijk kan iemand die zo’n geneesmiddel neemt, elke dag frieten eten zonder extra bij te dragen aan de gezondheidszorg. Daaraan moet paal en perk gesteld worden. Wie gezond eet, moet niet opdraaien voor het onverantwoorde eetgedrag van anderen.’

NEE

‘Goede bedoelingen volstaan niet om vrijheidsbeperkende maatregelen door te voeren. In de openbare ruimte zijn regels onvermijdelijk, maar om in te grijpen in de privé-sfeer van mensen, moet je heel sterke argumenten hebben. Voor de vettaks zijn die argumenten ontoereikend. Ik vind dat mensen moeten kunnen kiezen voor minder gezond voedsel.

De overheid viseert rokers en ongezonde eters. Zij zouden extra moeten opdraaien voor de ziekteverzekering. Voor iemand die met 180 kilometer per uur tegen een vangrail rijdt, komen we wel probleemloos tussen in de ziekenhuiskosten. Iemand die aids krijgt door onveilig vrijen, wordt ook geholpen. De behandeling van heroïneverslaafden kost de staat handenvol geld. Het is niet zeker dat een roker of ongezonde eter zwaar doorweegt op de overheidsfinanciën. Rokers betalen bijvoorbeeld veel belasting terwijl ze sneller sterven. Ze profiteren dus minder lang van hun pensioen.

De vettaks treft iedereen. Ook mensen die af en toe vet eten, maar bij wie het eetgedrag geen probleem vormt. Bovendien is de vettaks een forfaitaire belasting en treft hij de minder gegoeden harder. Maak je de taks niet hoog genoeg, dan zal hij helemaal geen effect hebben.

Uit onderzoek blijkt dat het heffen van accijnzen niet werkt om het menselijk gedrag te veranderen. Een beleid dat mensen stimuleert, is veel effectiever. Door mensen aan te sporen om meer te bewegen, zend je een positief signaal uit. De overheid kan ruimte creëren voor sport en spel, fietspaden aanleggen of het aantal uren lichamelijke opvoeding op school opkrikken. Maar een preventief beleid is natuurlijk veel moeilijker dan symboolpolitiek.

Vet voedsel is in principe niet ongezond. Te veel vet voedsel is dat wel. Obesitas of vetzucht ontstaat meestal door een combinatie van factoren. Mannen met een snelle verbranding die zware arbeid verrichten, kunnen best wat meer vet eten. Als daarbij genoeg groeten en fruit op het menu staan, hoeft dat niet ongezond te zijn. Verder is het onduidelijk welke producten met de vettaks belast zouden worden. Het is bijzonder delicaat om een product als gezond of ongezond te bestempelen.’

‘De vettaks beloont gezond eetgedrag.’

‘De overheid moet burgers niet als kleuters behandelen.’