Sabena zoekt met zijn partners de vrijheid in de VS. De EU is daar niet over te spreken.
ER VALT TWEE MILJARD dollar (60 miljard frank) per jaar mee te verdienen, dus is het al de moeite om eens iets te vragen. Met dat bedrag in het achterhoofd, ging de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij Delta Air Lines bij haar regering om een uitzondering op de anti-trustwetten vragen. Het ekonomische monopolie betreft de samenwerkingsakkoorden van Delta met enkele Europese maatschappijen rond het Zwitserse Swissair. Delta en Swissair bezitten zelfs, samen met Singapore Airlines, een veeleer symbolische vijf procent in elkaars kapitaal. Het perspektief daarvan is het uitwerken van een alliantie, Global Excellence genaamd, die de drie zwaartepunten van het luchtverkeer verbindt, de Verenigde Staten, Europa en het Verre Oosten.
Al een tijd is Delta ook al in de slag met het Belgische Sabena, waardoor beide maatschappijen gezamenlijk vluchten uitbaten tussen Brussel en New York, Boston, Chicago en Atlanta. Zo’n samenwerking vermindert het zetelaanbod, vergroot de efficiëntie en maakt het mogelijk om aansluitende vluchten, met Sabena in Europa en met Delta in de VS, beter op elkaar af te stemmen, wat dan weer de trafiek bevordert.
Iedereen moet daar beter van worden, zo wil het de teorie, met lagere kosten voor de carriers en een betere service voor de klant. Plus lagere tarieven, misschien, want zulke allianties komen hoe dan ook altijd neer op het beperken van de konkurrentie. Wat, zoals bekend, niet altijd tot prijsverlagingen leidt.
GIGANTISCH.
Dat Swissair eerder dit jaar een participatie van 49,5 procent in het Sabena-kapitaal nam, kwam alle partijen goed uit : beide maatschappijen hadden in Delta dezelfde partner. Het geval wil ook dat het Oostenrijkse Austrian Airlines voor 10 procent in Swissair-bezit is en al evenzeer samen met Delta een vlucht naar de VS exploiteert. In de marge hiervan blijft het de vraag of Delta zijn Europese operationele basis (hub), die nu in Frankfurt is gevestigd, daar zal behouden. Zeker sinds het Duitse Lufthansa een alliantie met het Amerikaanse United Airlines heeft gesloten, is Frankfurt voor Delta een unfriendly hub. Een verplaatsing ervan naar Zaventem is niet uitgesloten en zou in alle geval een hoop extra verkeer naar Brussel aantrekken.
Delta deed het verzoek bij het Amerikaanse ministerie van Verkeer tot vrijstelling van de anti-trustwetten samen met, inderdaad, Swissair, Austrian en Sabena. Dat tekent het perspektief van een intense transatlantische samenwerking tussen Delta en de Swissair-groep, die in de plaats moet komen van de aparte akkoorden die de vier maatschappijen nu met elkaar hebben afgesloten. Dit zou Delta alleen die 60 miljard besparingen per jaar opleveren. Dat is een gigantisch bedrag ; ter vergelijking : de intensieve en veel ruimere synergieën tussen Swissair en Sabena zouden jaarlijks goed zijn voor respektievelijk 4 miljard frank voor de Zwitsers en 2 miljard voor de Belgen.
De gestruktureerde samenwerking moet vooral in de marketing van het aanbod blijken en het wordt zelfs niet uitgesloten dat de vier maatschappijen uiteindelijk onder één merknaam zouden opereren. Dat betekent echter dat de vier onderling bindende afspraken moeten maken over met name de tarieven en promoties die ze hanteren. Dergelijke gestruktureerde en systematische prijsafspraken worden in de VS echter beschouwd als een ongeoorloofde kartelvorming, vandaar de vraag om een uitzondering.
OPEN SKIES.
Delta en zijn Europese kompanen beroepen zich voor hun aanvragen op een precedent : de uitzondering die is toegekend aan het Nederlandse KLM en het Amerikaanse Northwest Airlines. Maar aan die goedkeuring ging iets vooraf : het ondertekenen in 1992 van een Open Skies-overeenkomst tussen Nederland en de VS. Dit type intergoevernementele akkoorden is biezonder liberaal. Het luchttransport is een nog altijd vrij streng gereglementeerde sektor, waarvan de meeste beperkingen door Open Skies worden weggenomen. Het laat onder meer toe dat maatschappijen uit beide landen naar om het even welke bestemming in het andere land mogen vliegen. Dat Delta, Swissair, Austrian en Sabena het KLM-Northwest-precedent kunnen aanhalen, komt des te beter uit aangezien ook de regeringen van Zwitserland, Oostenrijk én België recent een Open Skies-overeenkomst met de Amerikanen sloten.
Maar de Europese kommissie heeft daar grote bezwaren tegen. Niet tegen het principe, maar wel tegen de praktijk ervan. Ze verdenkt de Amerikanen ervan met Open Skies een verdeel-en-heers-taktiek te voeren, door deze akkoorden met individuele EU-lidstaten afzonderlijk af te sluiten. De kommissie vindt dat dit een materie is die haar toekomt, zodat er met andere woorden een globaal akkoord terzake tussen de EU en de VS zou moeten komen.
Maar in zo’n globale Europees-Amerikaanse onderhandeling zouden de EU-leden zich moeten vergenoegen met een kompromis onder elkaar. Terwijl ze het nationale belang, en meer bepaald het belang van hun lokale luchtvaartmaatschappijen, kennelijk belangrijker vinden dan eenvormigheid binnen de EU zelf. Ook België, dat anders nochtans beweert dat het bijkans niet kan slapen doordat het dag en nacht de Europese gedachte hoog moet houden, heeft dus in dit geval het nationale (Sabena-)belang op het Europese laten primeren. Maar de kommissie laat het er niet bij zitten en zou er zelfs over denken om België wegens deze kwestie voor het Europese hof van justitie te dagen.
Het zou logisch zijn mocht, na de transatlantische overeenkomst tussen de Swissair-groep en Delta, ook een soortgelijk akkoord met Singapore Airlines richting Azië wordt gesloten. Dat is een kwestie van tijd, want, zo heet het bij Sabena, “niet alles tegelijk. “
M.R.
Zaventem : het kan nog druk worden.
