Hubert van Humbeeck

Politiek weegt zwaarder dan mensenrechten. Omar Bashir, vervolgd wegens genocide in Darfur, gaat voorlopig vrijuit. Het Internationaal Strafhof staat machteloos.

President Omar Al-Bashir van Sudan genoot in 2009 een twijfelachtige eer: hij was het eerste staatshoofd dat door het Internationaal Strafhof in Den Haag werd aangeklaagd. Het Strafhof werd in 2002 opgericht om oorlogsmisdaden, genocide en misdaden tegen de mensheid te onderzoeken en te bestraffen, als de betrokken landen dat niet zelf doen of kunnen doen.

Intussen hebben meer dan 120 landen zich aangesloten bij het Strafhof, maar grote landen zoals de VS en China ontbreken. Er is ook kritiek op de vaststelling dat tot nu toe alleen Afrikanen in de beklaagdenbank verschenen. Een probleem is dat het Strafhof niet over een eigen politiemacht beschikt, zodat het afhankelijk is van de bereidheid van de bij het Strafhof aangesloten verdragsstaten om beklaagden op te pakken als ze zich op hun grondgebied bevinden.

Tien jaar geleden vroeg de VN-Veiligheidsraad het Strafhof om te onderzoeken of de Sudanese overheid zich in de provincie Darfur schuldig maakte aan misdaden tegen de mensheid. Darfur stond toen hoog op de internationale agenda. Dat leidde ertoe dat vier jaar later Bashir werd aangeklaagd. Maar in Afrika maakt dat alsnog weinig indruk. Tien dagen geleden was hij nog op een bijeenkomst van de Afrikaanse Unie in de Zuid-Afrikaanse hoofdstad Pretoria. Zuid-Afrika is een verdragsstaat, maar toen de vraag rees of Bashir moest worden opgepakt, lieten de Zuid-Afrikanen hem rustig vertrekken.

Dat doet de autoriteit van het Strafhof geen goed. Het zegt ook veel over de Zuid-Afrikaanse regeringspartij ANC, waarvan leden destijds genadeloos werden vervolgd door het apartheidsregime. Nelson Mandela is inderdaad dood. In Darfur en in andere Sudanese provincies gaat het geweld ondertussen verder. Hoe brutaal het er toegaat, weet niemand, want Bashir duldt geen pottenkijkers.

Amerikaanse media menen te weten waarom de Sudanese president zo gemakkelijk wegkomt. De VS zijn geen verdragsstaat, maar ze werken wel regelmatig met het Strafhof samen. Alleen is Darfur niet meer zo dwingend actueel als tien jaar geleden. En er is vooral minder druk om Bashir aan te pakken, omdat hij zich nu met informatie en anderszins nuttig maakt in de strijd tegen het islamistisch terrorisme. In die zin is Bashir bijna een bondgenoot geworden. Politieke belangen wegen nu eenmaal zwaarder dan mensenrechten. De slachtoffers in Darfur bevonden zich wellicht gewoon op het verkeerde moment op de verkeerde plek. Jammer.

Hubert van Humbeeck

Darfur is niet meer zo dwingend actueel als tien jaar geleden, maar het geweld gaat verder.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content