De komst van interactieve televisie, set-top-boxen en personal video recorders kan het kijkgedrag en bijgevolg het hele tv-landschap in de nabije toekomst ingrijpend veranderen.
Stel je voor dat je oude televisieseries als Dallas en Magnum P.I. simpelweg via een digitaal menu op je tv kunt selecteren, in plaats van te moeten wachten op heruitzendingen die misschien nooit zullen komen. Stel je voor dat je de overwinning van Greg LeMond in de Tour de France ‘live’ kunt herbeleven. Of dat je nog eens kunt genieten van Sandra Kim op het Eurovisiesongfestival. Het wordt allemaal mogelijk, dankzij interactieve televisie. Die nieuwe technologie met bijbehorende diensten loodst de kijker immers binnen in een nieuw digitaal televisietijdperk. Zo zul je niet meer gebonden zijn aan de vaste uitzenduren van programma’s, maar kijk je wanneer je zin hebt.
Je kunt ook via het ingeven van enkele trefwoorden een televisieavond-op-maat laten samenstellen door je intelligente videorecorder. Via video-on-demand kun je oude én nieuwe films afspelen op je tv. En als tv-zenders en productiehuizen hun beeldenarchief beschikbaar maken, heb je zelfs de volledige geschiedenis van de televisie binnen handbereik. De mogelijkheden zijn haast onbegrensd. Althans, in theorie.
Maar in de praktijk? Ondanks het feit dat de doorbraak van interactieve televisie niet zo lang meer op zich zal laten wachten, hebben aanbieders van hardware en diensten uit de tv-industrie evenveel vragen als antwoorden. Niemand twijfelt aan het feit dat interactieve televisie een waaier aan nieuwe diensten en toepassingen zal brengen, maar niemand lijkt te weten hoe ver die diensten en toepassingen zullen reiken.
Dat bleek wel tijdens de Consumer Electronics Show in Las Vegas in janua-ri, waar woordvoerders van onder andere Kagan World Media, Comcast Cable Communications, marketingbedrijf Tequila en tv-zender HBO (de maker van onder andere The Sopranos en Sex & The City) zich tijdens een seminarie bogen over opportuniteiten en hindernissen voor digitale televisie. De precieze vorm waaronder het ambitieuze e-VRT-project volgend jaar de Vlaamse consument zal bereiken, ligt ook nog niet helemaal vast. Dat allemaal terwijl John Malone, een van de keizers van de Amerikaanse kabelindustrie, reeds in 1993 meldde dat ‘ television will never be the same’. Mediagroep America Online- Time Warner stelde drie jaar geleden het digitale televisieplatform AOLTV voor, Microsoft lanceerde iets later een prototype van UltimateTV, een totaalconcept waarbij tv-programma’s worden opgenomen op een harde schijf van een digitale tv-recorder, zodat de kijker die programma’s op elk gewenst moment kan oproepen… Projecten waar we sindsdien zo goed als niets meer over hebben vernomen.
VOORSPELLINGEN & VERWACHTINGEN
Het verschil tussen toen en nu? De industrie heeft geleerd dat voorspellingen niet altijd uitkomen en dat de consument niet zomaar de evolutie van de technologie volgt. ‘Daarom voeren we in het kader van e-VRT uitgebreid onderzoek naar de wensen en verwachtingen van de consument’, vertelt Peter Goyvaerts van de VRT. Dat onderzoek gebeurt in samenwerking met Skynet, de internet-dochter van Belgacom. Daar heeft men een selectie van prioritaire diensten gedefinieerd. ‘We merken een duidelijke vraag naar video-on-demand en elektronische programmagidsen, evenals naar surfen en e-mailen via de tv’, aldus Jeroen Van Den Broek van Skynet.
Dat laatste punt beantwoordt mooi aan de verwachting van de Vlaamse regering, die geld in e-VRT pompte om ook mensen zonder computer in huis toegang te kunnen bieden tot het internet. In plaats van een computer moeten ze nu enkel een set-top-box kopen, die dienst doet als personal video recorder en als toegangspoort tot het internet. Die set-top-box hangt aan één kant vast aan de tv en aan de andere kant aan een ADSL-internetaansluiting. Dat betekent dat de distributie van interactieve diensten enkel gebeurt via de telefoonlijn, al is het de bedoeling dat het straks ook kan via de tv-kabel.
De personal video recorder (PVR), een essentieel onderdeel van digitale televisie, zet al je favoriete programma’s op een harde schijf. De grootte van de schijf bepaalt hoeveel beeldmateriaal kan worden bewaard. High-end-toestellen hebben een capaciteit van honderd uur videobeelden, wat ook voor de veeleisende kijker moet volstaan. De PVR bestaat onder verschillende vormen: hij kan in een set-top-box zitten, maar ook in een dvd-recorder. Op basis van trefwoorden die je invoert, speurt hij bij de verschillende zenders naar de series, films, documentaires en sportuitzendingen die je wilt zien. De trefwoorden worden getoetst aan de inhoud van zogenaamde Enhanced of Electronic Program Guides (EPG’s), digitale gidsen waarin het volledige programma-aanbod staat opgenomen. Die EPG’s vervangen dus in zekere zin de tv-gids in het weekblad, dat de komende jaren mogelijk een andere invulling moet geven aan zijn pagina’s als het zijn lezers wil behouden.
Aangezien de PVR al het opzoekwerk voor jou doet, hoef je trouwens niet meer te weten wie wat wanneer uitzendt. De selectie-op-maat heeft waarschijnlijk tot gevolg dat de zendertrouw afneemt. Vandaag worden programma’s in een welbepaald tijdsschema gegoten, om de kijker de hele avond vast te houden en te zorgen dat hij niet overschakelt naar een andere zender; zulke planning heeft evenwel geen zin meer als de PVR kiest.
Gaan dus zowel de geschreven media als de gevestigde tv-zenders zwarte tijden tegemoet? Wel, dat moet nog maar blijken.
Tegenover alle voorspellingen van verandering staat immers de vaststelling dat de mens niet snel zijn gewoonten verandert, dus ook niet zijn kijkgewoonten. Wie weet vindt hij het maar niks dat zijn tv-avond volledig wordt samengesteld door een intelligente machine. Wie weet gebruikt hij het apparaat enkel om ervoor te zorgen dat hij geen enkele voetbalmatch mist. Peter Goyvaerts: ‘Ons e-VRT-proefproject in Schoten toont aan dat de kijkgewoonten wel degelijk veranderen. Maar dat dat leidt tot minder zendertrouw, zou ik niet durven stellen. Naarmate het tv-aanbod toeneemt, kunnen de gevestigde zenders fungeren als kwaliteitslabels. Als een kijker de keuze heeft tussen vijftien natuurdocumentaires, zal hij kiezen voor de VRT-documentaire omdat hij op voorhand weet dat die goed is.’
De kijker die te midden van de wildgroei van programma’s een houvast nodig heeft: dat klinkt inderdaad als een plausibel scenario. Interessante vraag in dat verband: wie zal de digitale programmagidsen produceren en verdelen? Een kwestie waar men binnen e-VRT nog niet uit is, geeft Goyvaerts toe. Wanneer het e-VRT-platform wordt opengesteld voor andere zenders, zal men wel een oplossing gevonden hebben. Die openstelling is trouwens wettelijk vastgelegd. ‘Op dit moment verdiepen we ons in content én bouwen we het platform’, verduidelijkt Goyvaerts. ‘De kennis over het platform zullen we straks delen met anderen, vanaf dat moment wordt het opnieuw een concurrentiestrijd op basis van programma-aanbod.’
NIEUWE TARIFERING
Commerciële zenders in België en elders zitten ondertussen met nog een andere vraag: hoe kunnen ze adverteerders prime-timetarieven aanrekenen voor een reclamespot als ze niet kunnen garanderen dat die reclamespot in prime time wordt bekeken? En trouwens, waarom nog een reclameblok uitzitten als je met één druk op de fast forward-knop van de personal video recorder die storende onderbreking kan overslaan? Het is voorbarig om doemscenario’s te bedenken, maar het ziet er wel naar uit dat adverteerders en tv-zenders in de komende jaren een nieuwe vorm van tarifering moeten afspreken.
Naast de dreiging van inkomensverlies hebben tv-zenders gelukkig ook uitzicht op verse bronnen van inkomsten, met name dankzij video-on-demand. Die dienst wordt immers wellicht voor een deel gratis en voor een deel betalend. Als de servers voldoende capaciteit hebben, kan een zender in principe zijn volledige beeldarchief online zetten, wat liefhebbers van bijvoorbeeld politieseries uit de jaren zeventig de kans zou bieden om de hele reeks tegen betaling te downloa-den. Technisch wordt dat wel mogelijk, maar hoe zit het met de financiële haalbaarheid? De technische ondersteuning en de servercapaciteit kosten namelijk ook geld.
Ter vergelijking: enkele jaren geleden dachten we met z’n allen dat de verzamelde kennis van de mens op het internet zou komen te staan, maar dat is even anders uitgedraaid. En na de dotcomcrisis hebben (multi)mediabedrijven hun optimisme over nieuwe business-modellen wel getemperd. Al vreest Wes Nichols van het Amerikaanse Tequila toch opnieuw voor overmoed. ‘Ik heb het gevoel dat bedrijven enorm zwaar willen investeren in interactieve televisie, zonder te weten hoe ze hun diensten moeten verkopen. Wat als blijkt dat de consument gewoon tv wil kijken zoals hij dat altijd heeft gedaan? Dan zullen die investeringen niets hebben opgeleverd.’
Bart Vandormael
Aangezien de PVR al het opzoekwerk voor jou doet, hoef je trouwens niet meer te weten wie wat wanneer uitzendt.
