Plots verdween de veelgeplaagde liberale minister van Energie en Begroting uit de Vlaamse regering, omdat partijvoorzitter Gwendolyn Rutten dat nu eenmaal nodig vond. De defenestratie van Annemie Turtelboom is het zoveelste teken dat het de partijen zelf zijn die dit land in een permanente verkiezingsmodus houden, alsof pre-electorale koorts de natuurlijke toestand is. Waar de ene partij geen andere oplossing ziet dan een gevallen vedette publiek af te schieten, moet een andere moeite doen een aankomend talent zo lang mogelijk in de coulissen te houden. Maar overal groeit de verkiezingskoorts, nu al.
In 2014, bij de start van de regeringen van Geert Bourgeois en Charles Michel, werd nog gehoopt dat er tussen 2015 en 2017 eindelijk een lange periode van ‘echte politiek’ zou aanbreken, zonder electorale koorts, want de volgende (gemeenteraads)verkiezingen staan pas in 2018 op de agenda. Helaas blijft de Wetstraat doen alsof het straks al verkiezingen zijn. De positie van Turtelboom was onhoudbaar omdat de liberale strategen vonden dat Philippe De Backer dringend meer airplay moest krijgen. Open VLD wil dit ‘jonge talent’ straks uitspelen als het nieuwe Antwerpse kopstuk. Alleen is De Backer op zijn 38e nog altijd een nobele onbekende en heeft hij in het Europees Parlement ook nog niet echt veel flitsen van zijn talent laten zien.
Eerder had de SP.A al uitgepakt met haar lijstvorming in Leuven en Gent. Burgemeesters Louis Tobback en Daniël Termont zijn de twee meest iconische figuren van het Vlaamse socialisme van vandaag. In 2018 treden ze allebei tegelijk terug. Hun vervanging is dus van levensbelang. Vraag is of het daarom de juiste keuze was om Mohamed Ridouani en Tom Balthazar al op het schild te hijsen als hun dauphins, ruim twee jaar voor ze het moeten waarmaken.
CD&V was nóg sneller. Al een vol jaar geleden, in mei 2015, profileerde Wouter Beke CD&V als ‘de partner van de buurten’, en hij erkende dat die operatie ‘niet losstaat van de gemeenteraadsverkiezingen van 2018’. Ook de nationale CD&V-campagne (‘Waar een wij is, is een weg’) is geschreven met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen: CD&V profileert zich nationaal en lokaal als de partij die de mensen niet tegen elkaar opjut, maar hen met elkaar verbindt.
Dat is een zet tegen de N-VA. En die partij bereidt zich al lang voor op de volgende verkiezingen. Sander Loones en Zuhal Demir keren terug naar hun geboortestreek in West-Vlaanderen en Limburg. Beiden halen familiale redenen aan, maar ontkennen evenmin dat die verhuizing electorale voordelen heeft.
Verder doet de N-VA net zoals vroeger: de troefkaarten zo lang mogelijk tegen de borst houden. In 2012 verkondigde Bart De Wever pas dat hij kandidaat-burgemeester was toen heel Antwerpen dat al maanden wist. Ook nu geeft de partij niets prijs. Het blijft raden wie voor de N-VA de lijsttrekker wordt in cruciale steden zoals Brugge (Pol Van Den Driessche?), Gent (Siegfried Bracke of Peter Dedecker?) of Leuven. Daar gaat Theo Francken over de tong, de burgemeester van het nabije maar bescheiden Lubbeek. Maar de N-VA heeft grotere plannen met Francken.
Theo Francken is aan het doen wat voorheen Maggie De Block en John Crombez deden, en wat straks Philippe De Backer moet proberen: als staatssecretaris doorgroeien tot een eersterangspoliticus. In Leuven, en in zijn partij. Het is stilaan een uitgemaakte zaak dat het na Bart De Wever de beurt is aan Theo Francken. Geert Bourgeois is als voorganger van De Wever niet geschikt als zijn opvolger. Ook Jan Jambon is op zijn 56e geen echte wissel op de toekomst. Ben Weyts kon in 2014 voorzitter worden, maar heeft dat toen geweigerd. Liesbeth Homans? Passons.
Zo rolt de bal richting Francken. Met zijn look van een ‘para in pak’ ziet hij er ruw en rechts uit, en ook op sociale media profileert hij zich als een tough guy: rechtse concurrentie kan hij aan. Als staatssecretaris voor Asiel en Migratie voert Francken nochtans een efficiënt centrumbeleid, een tikje milder zelfs dan dat van zijn voorgangster De Block. En voor een N-VA’er zijn Franckens relaties met de vluchtelingensector en het middenveld merkwaardig goed. Hij spreekt ook centrumkiezers aan.
Als Francken voor Leuven kiest, kan hij in 2018 mogelijk de sjerp veroveren die de voorbije kwarteeuw gedragen werd door Louis Tobback. Als dat hem zou lukken, maakt Francken van de N-VA opnieuw ‘de partij die Vlaanderen van de socialisten verlost’. Dergelijke overwinningen met hoge symboolwaarde zijn het gedroomde kapitaal voor elke nieuwe voorzitter, van iedere partij.
WALTER PAULI is redacteur van Knack.
Francken kan van de N-VA opnieuw de partij maken ‘die Vlaanderen van de socialisten verlost’.
