?De vrouw van de slachter” van Li Ang, een sobere maar aangrijpende zedenschets.

IN ?De vrouw van de slachter”, een roman van de Taiwanese schrijfster Li Ang, is er sprake van een oorlog. Het gaat wellicht om de Chinese repressie tegen het opstandige Formosa kort na de Tweede Wereldoorlog. Eigenlijk is de historische achtergrond niet al te belangrijk zegt de verteller : ?Het deed er weinig toe wie tegen wie vocht, voor de arme bevolking betekenden de gevechten uitsluitend de verwoesting van hun oogst.” Het verhaal speelt zich voornamelijk af in een boeren- en vissersmilieu, enkele jaren na die oorlog. We nemen aan dat we de vertelling op het eind van de jaren vijftig mogen situeren.

Chen Lin Shi, een jonge vrouw van even in de twintig, vermoordt haar echtgenoot Chen de Varkenskeler met het slagersmes. De publieke verontwaardiging is groot en vindt haar meest hypokriete uitdrukking in een ?gemengd bericht” dat aan het eigenlijke verhaal voorafgaat. Het is een militant pamflet ter verdediging van het fatsoen, zoals het door een vrouwvijandige samenleving wordt begrepen. ?Uit achting voor de bevolking en uit respect voor de traditie werd ze (de moordenares, PDM ) eerst door de belangrijkste straten van de stad gevoerd, vastgebonden achter een wagen en omringd door acht bewakers en een gong-slager om de menigte op te trommelen.” Hoewel niemand kan bewijzen dat het meisje er een minnaar op nahield (welk ander motief zou een vrouw kunnen hebben om haar man vermoorden ?), wordt Lin Shi ter dood veroordeeld. Haar executie is immers ?een troost voor de moraal”. Er wordt zelfs beweerd dat het een spektakel is dat deugd doet.

RIJSTBALLETJE.

In ?De vrouw van de slachter” hangt Li Ang een schrikwekkend beeld op van de positie van de vrouw in Formosa, het huidige Taiwan, waar de betekenis van een vrouwenleven beperkt wordt tot haar vermogen om kinderen van het mannelijk geslacht te baren. Als Lin Shi negen jaar oud is, overlijdt haar vader aan tbc. Onmiddellijk palmt een oom het huis in. Moeder en dochter worden gedumpt in een vervallen vooroudertempel die dateert uit de tijd dat de clan van de Lins nog welvarend was.

Wat volgt is een geschiedenis van voortschrijdende uitstoting. Omdat ze sterft van de honger gaat Lin Shi’s moeder, in ruil voor een handvol rijst, in op de seksuele avances van een militair. Lin Shi die de draagwijdte van deze transaktie niet beseft en vermoedt dat haar moeder in gevaar is, waarschuwt haar oom die het kopulerend koppel op heterdaad betrapt. De lakonieke manier waarop Li Ang dit tafereel beschrijft, is typerend voor haar stijl in dit aangrijpende verhaal. ?Daarna zag ze haar moeder liggen onder de soldaat : haar uitgemergelde en vermoeide gezicht zag rood en haar ogen stonden gulzig. Ze kauwde hevig op een balletje rijst en hield er nog een ander in de hand. Uit haar volle mond stegen zuchten op en er gleden een paar witte, gekauwde graankorrels vermengd met speeksel langs haar wang omlaag tot in haar nek en op de kraag van haar hemd.”

Natuurlijk wordt de moeder door de verbolgen familie gestraft voor haar gedrag dat tegen alle goede zeden indruist. Moeder en dochter worden voor altijd van elkaar gescheiden. Gedurende korte tijd wordt Lin Shi ondergebracht bij haar oom die haar als een slavin behandelt. Uiteindelijk wordt ze als een stuk ballast weggegooid in de armen van Chen Jiangshui de Varkenskeler. Het lot van Lin Shi wordt almaar grimmiger. Ze wordt systematisch vernederd en gekrenkt in de dingen die haar lief zijn. In een ?vlaag van zinsverbijstering” vermoordt ze Chen. Met hetzelfde mes waarmee hij de varkens in het slachthuis doodde en de eendjes in stukken hakte die Lin Shi thuis was beginnen kweken.

NAGESLACHT.

Met groot meesterschap bouwt Li Ang die wrede en hartverscheurende scène op, te beginnen met het beeld van het eendje wiens poot tussen het deksel en de mand klem raakt, tot het tafereel waarin de Varkenskeler zijn mes in de kooi met de diertjes ploft. Dat moet Lin Shi meemaken net nadat de oude buurvrouw en haar vermeende vriendinnen haar een beslissende slag toebrengen. Lin Shi luistert hun gesprek af en hoort hoe de boosaardige vrouwen haar ervan beschuldigen dat ze destijds haar moeder verraden heeft en dat ze verantwoordelijk is voor haar dood.

?De vrouw van de slachter” is een literaire zedenschets die in een sobere, afstandelijke en intense stijl weergeeft hoe de sterkeren er een sadistisch genoegen in scheppen om zich tegen de zwaksten te keren. Zij menen zich op die manier schadeloos te mogen stellen voor de trauma’s en frustraties die ze zelf hebben opgelopen. Lin Shi is de enige die niemand onder zich heeft op wie ze wraak kan nemen voor de ongelukken die haar overkomen.

Waarom had Lin Shi er bij de eendenverkoper zo op aangedrongen dat hij haar alleen wijfjes zou verkopen ? Waarom gaat ze niet in op het redelijke argument dat er zonder mannelijke eenden niet voor een nageslacht kan worden gezorgd ? Misschien gaat het om een soort plaatsvervangende mannenhaat die Lin Shi in de dieren projekteert. Misschien heeft ze zich laten inspireren door het gezegde ?met een wijfjeseend in de buurt komt er geen worm levend de nacht door.” Als dat zo is, dan waren de wijfjeseenden de enige wezens waarmee Lin Shi een bondgenootschap tegen haar verkrachter meende te kunnen vormen.

Piet De Moor

Li Ang, ?De vrouw van de slachter”, vertaling uit het Frans door C.M.L. Kisling, De Arbeiderspers, Amsterdam, 155 blz., 599 fr.