Van Weegee tot Anri Sala: Luc Tuymans’ kunstkeuze voor Brugge Centraal.
Er zit vast en zeker heel wat mondain spul bij de naoorlogse kunstproductie uit Midden- en Oost-Europa, maar zit iemand daarop te wachten? Anderzijds, Luc Tuymans loslaten op het onderwerp is vragen om de hardste, meest gestripte en bar existentiële kunst uit het veld. De bezoeker zal zich zijn tocht langs de vijf locaties op het tentoonstellingsparcours ( Luc Tuymans/The Reality of the Lowest Rank/Een visie op Centraal Europa) lang heugen, tenzij hij in shock afhaakt en troost zoekt in het Groeningemuseum bij de honderden religieuze schilderijen in de expo Van Eyck tot Dürer. Twee verhalen over het Oosten, twee wezenlijke onderdelen van het stadsfestival Brugge Centraal (nog tot 30.01.2011), een wereld van verschil.
Andy Warhol heeft elegantere dingen gemaakt dan de onherkenbare portretten en de schutterige video van zijn moeder in haar keuken (ze maakt een afwerend gebaar als hij met z’n camera te opdringerig wordt). Ze was als Julia Warhola in 1929 haar man Andrej Warhola uit de vroegere Donaumonarchie naar de States achternagegaan, en bracht er haar derde zoon ter wereld. Hij groeide op tot de meest lucide en morbide beoefenaar van de popart. Zelfs de fijne damesschoentjes die de jonge Warhol om den brode tekende of de latere zelfportretten als dragqueen stroken niet met het beeld van de ten hemel opgenomen societykunstenaar. Tuymans koos werk van hem dat aansluit bij de centrale zenuw in zijn verhaal: realiteit van het laagste allooi, rommel en doodsreutel, exemplarisch voorgesteld aan de hand van de nagemaakte kinderen uit de Dodenklas van Tadeusz Kantor.
Tuymans en medecuratoren Tommy Simoens en Edwin Carels houden het veld breed: deze kunst hoort thuis in dezelfde psychografische, geërotiseerde, anarchiserende en absurdistische sfeer waar ook het theater, de film en de (hier buiten beeld blijvende) literatuur uren in de wind naar stonken. Wat was de invloed van de historische trauma’s – nazisme, uitroeiing, oorlog, communisme, totalitarisme – op de nihilistische grondtoon van deze cultuur? Wat is er van die dieper verankerde trek, soms nogal dom als ‘Slavische ziel’ omschreven? Niet te ontwarren. Zelfs wanneer ze migreerde naar het westerse Eden nam de kunst uit het Oosten haar ingebakken Unheimlichkeit mee en besmette de halve tent. Ook de schilder Luc Tuymans werd erdoor aangestoken.
Als curator stelde hij alles in het werk om puur esthetisch beeldgenot buiten de deur te houden, of tenminste toch te bederven. Gelukkig lukt hem dat niet voor de volle honderd procent. In het grootseminarie bespelen de animatiefilm Les jeux des Anges van Walerian Borowczyck, de tactiele sculpturen van Alina Szapocznikov en het dramatisch gefigureerde aardewerk van Klara Kristalova ongeremd het register van de schoonheid, hoe geschonden ook.
Jan Braet
