Ondanks de crisis raken veel vacatures voor laaggeschoolden nog steeds niet ingevuld. ‘Er zitten te weinig leerlingen in het technisch secundair onderwijs’, zegt Willem Vansina van de studiedienst van de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling.
Meer dan 14.000 vacatures zonder diplomavereiste staan in Vlaanderen open, en niemand van de meer dan 50.000 ongeschoolde Vlaamse werkzoekenden wil ze invullen, zo klonk het afgelopen week overal.
‘Een te simpele voorstelling van de feiten’, zegt Willem Vansina van de VDAB-studiedienst. ‘De arbeidsmarkt zit complexer in elkaar dan dat. Van die 14.000 jobs zonder diplomavereisten zijn er bijvoorbeeld zeker 2000 à 3000 studentenjobs. En bovendien zijn niet alle openstaande vacatures ook meteen probleemvacatures. Sollicitanten moeten ook de tijd krijgen om te reageren, natuurlijk. Bij de VDAB raken nog altijd vier op de vijf vacatures uiteindelijk wel ingevuld, en dat percentage is al jaren stabiel.’
Een overdreven cijfer dus, maar toch: ongekwalificeerde jobs die niet ingevuld raken, hoe kan zoiets? ‘Het is natuurlijk niet omdat je er geen diploma voor nodig hebt, dat er geen vereisten zijn’, zegt Vansina. ‘Om vrachtwagenchauffeur te worden, heb je een rijbewijs nodig. Om in de horeca of in handelszaken aan de slag te kunnen, is klantvriendelijkheid toch een minimum. En in de bouw gaat het om zwaar werk.’
De crisis heeft dat aantal openstaande ongekwalificeerde banen de afgelopen jaren in ieder geval niet spectaculair teruggedrongen. Omdat er te weinig gedaan is tegen de bekende werkloosheidsval, stelt Vansina. ‘Werkzoekenden die zo’n aanbieding krijgen, die rekenen. Wat levert het op? Als ze van dat lage loon nog verplaatsingskosten en de kinderopvang aftrekken, komt gaan werken vaak duurder uit. Het zijn de politici en de sociale partners die dat zullen moeten corrigeren. Intussen probeert de VDAB die moeilijk te motiveren groep werklozen wel de arbeidsmarkt weer op te duwen. En het activeringsbeleid geeft ons daarvoor heel wat middelen. Wie blijft weigeren om in te gaan op vacatures, kan zijn uitkering verliezen. De stok achter de deur is er dus al. Maar dat nog verstrengen, zou niet zomaar helpen. Zo simpel zit de arbeidsmarkt niet in elkaar.’
Bij de VDAB hebben ze nu al een heel pak omscholingsprogramma’s, om langdurig werklozen naar knelpunt-beroepen als verpleegkundige of bouwarbeider te loodsen. Maar dat bewijst dat de schoen nog te veel wringt bij het traditionele onderwijs, waar technische jobs nog altijd niet hoog aangeschreven staan, stelt Willem Vansina. ‘Er zitten al jaren te weinig leerlingen in ons technisch secundair onderwijs. Die mentaliteit bij zowel ouders als leerkrachten om jongeren aan te porren het toch te proberen in het algemeen secundair onderwijs, gaat er maar niet uit. Terwijl dat zeker niet voor alle studenten de beste keuze is, en ze zo heel veel kansen mislopen. We zien daar eigenlijk nog altijd geen kentering, ondanks vele campagnes.’
Thomas Verbeke
