Ann Peuteman

Hij is wel niet de man van haar leven en ze weigert zich aan de eisen van zijn marketingcampagne aan te passen, maar toch is Teresa Heinz het geheime wapen van Amerikaans presidentskandidaat John Kerry.

Heeft ze dat écht gezegd? Hoorden we dat goed? Toch wel: shove it, zei ze. In volle campagne stuurde de vrouw van de Democratische presidentskandidaat een journalist met die weinig verheven woorden wandelen. Zijn vraag beviel haar niet. Voor de zoveelste keer de afgelopen maanden zonken de adviseurs van John Kerry door de grond. Hoe moesten ze hun baas in godsnaam in het Witte Huis krijgen met een furie als Teresa Heinz aan zijn zijde?

Een steenrijke vrijbuiter is ze, een non-conformiste van 65, die nooit zwijgt. Ze spreekt haar man in het openbaar tegen, geeuwt als hij een toespraak houdt, en weigert hem in opperste bewondering aan te staren zodra er een woord over zijn lippen rolt. Bovendien vindt ze het helemaal niet gênant om in Kerry’s aanwezigheid uit de doeken te doen dat niet hij, maar haar eerste man, John Heinz III, ‘de man van haar leven’ is. Het is diezelfde Heinz die ze bedoelt, als ze het over ‘mijn echtgenoot’ heeft. Ze praat in interviews ook vrijuit over haar voorechtelijk contract en de Botox-injecties die ze kreeg, om de rimpels in haar gezicht weg te werken, over het geld dat ze aan Chanel-pakjes spendeert en haar houding tegenover huwelijkstrouw. ‘Als mijn man me ooit bedriegt, zal ik hem niet vermoorden. Maar ik zorg wel dat hij kreupel wordt.’

Van bij het begin van de campagne heeft Kerry’s legertje communicatiespecialisten dan ook een draaiboek opgesteld voor de transformatie van de first lady in spe. Maar geen haartje wou ze aan haar kapsel veranderen om hen te plezieren. Eén toegeving kon nog net door de beugel: ze voegde ‘Kerry’ aan haar naam toe. ‘Voor de politiek wordt het dus Heinz Kerry’, zegt ze daarover. ‘ But I don’t give a shit, you know? Er zijn belangrijker dingen in de wereld.’ Niet alleen is ze een vrouw met ballen, ze is het haar hele leven lang nooit gewoon geweest om tegengesproken te worden. Commentaar pikt ze niet. Daarom heeft ze het ook zo moeilijk met alle tegenwind die ze de jongste maanden in de pers heeft gekregen. Maar Heinz Kerry is niet dom, verre van. Dus houdt ze zich tegenwoordig een beetje in, denkt ze twee keer na voor ze een vraag beantwoordt en zorgde ze vorige week voor dé verrassing op de Democratische conventie in Boston: ze hield zich woordelijk aan haar uitgeschreven speech.

Cheques uitdelen

Dat Maria Teresa Thierstein Simoes-Fereirra wellicht geen braaf huismoedertje zou worden, bleek al van bij het begin: in 1938 werd ze in de Portugese kolonie Mozambique geboren als dochter van een Portugese dokter, in de watten gelegd door een rist dienstboden en een haast overdreven zorgzame moeder. Ze was bijzonder intelligent en dus moest ze studeren, vond haar vader. Daarom werd ze al op haar dertiende naar Zuid-Afrika gestuurd: eerst op kostschool, later naar de afdeling Romaanse talen van de Witwatersrand Universiteit in Johannesburg. Een koppige, jonge vrouw met een gezond rechtvaardigheidsgevoel had in het Zuid-Afrika van de late jaren vijftig maar één optie: zich onderdompelen in de prille anti-apartheidsbeweging.

Toch had de jonge Teresa geen grootse toekomstplannen. ‘Ik had geen enkele ambitie’, zegt ze. ‘Ik dacht dat ik gewoon zou trouwen en kinderen zou krijgen, zoals alle vrouwen.’ Geneeskunde studeren, zoals haar vader zo graag wilde, zag ze niet zitten. Ze koos voor een tolkenopleiding in Genève, waar ze in dezelfde klas als Kofi Annan zat, de huidige secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Een belangrijke beslissing, want in Genève leerde ze John Heinz III kennen, een steenrijke erfgenaam van het ketchupfortuin. Heinz moest bij een bank in Genève ervaring opdoen om later een belangrijke rol te kunnen spelen bij de Heinz Company. Hij zag uiteindelijk meer in een carrière bij de Republikeinse Partij, en Henry Jack Heinz, ‘ the man who gave ketchup to America‘, zou de laatste Heinz blijven, die ooit actief bij het bedrijf betrokken was.

Teresa had ondertussen de oversteek naar New York gemaakt waar ze als tolk bij de Verenigde Naties aan de slag kon. Dat gaf ze al in 1966 op toen Heinz haar ten huwelijk vroeg. Ze aanvaardde de saffieren verlovingsring, volgde hem naar Pittsburgh, en maakte zich het jetsetleven van de superrijken eigen. Terwijl Heinz stemmen ronselde, wijdde zij zich aan de opvoeding hun drie zonen John IV, André en Christopher. De kinderen studeerden, kregen liefjes, gingen het huis uit, en John Heinz schopte het tot senator en werd zelfs getipt als mogelijke presidentskandidaat. Mevrouw Heinz deed wat elke Amerikaanse dame van stand doet: cheques uitdelen in ruil voor dankbaarheid, werken als vrijwilliger uit overtuiging en om iets om handen te hebben. Maar toen stopte de American dream van het Portugese meisje in Amerika: in 1991 kwam senator Heinz om bij een vliegtuigongeval. Hij liet zijn vrouw achter met drie volwassen kinderen, meer dan een half miljard dollar en ‘een krater in het hart’. De Republikeinen mochten aandringen zoveel ze wilden, ze wilde niet zelf achter zijn senaatszetel aan gaan. Wel gooide ze zich op de stichtingen van de familie Heinz, The Howard Heinz Endowment en Heinz Family Philantropies, die zich inzetten voor onder meer vrouwenrechten, natuurbescherming, gezondheidszorg. Moeder Teresa, maar dan wel met geëpileerde wenkbrauwen.

Cash & Kerry

Kort voor zijn dood had Heinz zijn vrouw op Earth Day in Washington voorgesteld aan John Kerry, een Democratisch senator uit Massachusetts. Een jaar later zagen ze elkaar weer op een milieutop in Rio de Janeiro. Teresa Heinz zorgde er voor opschudding door met harde hand de plaats van de tolk in te nemen, omdat die de speech van een Braziliaans gouverneur opzettelijk verkeerd zou vertalen. ‘De dag dat ik het Amazonewoud redde’, noemt ze die episode graag. John Kerry was in ieder geval bijzonder gecharmeerd door de warmbloedige weduwe. Het verhaal gaat dat de vonk tussen hen pas echt oversloeg toen zij een misviering bijwoonde, waar hij een Latijns gebed voorlas. A match made in heaven dus. Hoe het ook zij, Kerry aanbidt de vurige Teresa, met wie hij in 1995 trouwde. Hij noemt haar ‘moederlijk, liefdevol, amusant, grappig, witty en sexy.’

En tot grote verbazing van alle marketingadviseurs lijken de kiezers die mening te delen. De Amerikanen vallen en masse voor haar exotische accent, haar hese, diepe stem, haar flamboyante manier van doen. En vooral: ze is recht voor z’n raap, en dat is verfrissend in Washington DC. Zo zorgt mevrouw Kerry meteen voor de pleister op haar mans zwakke plek: zijn imago van houten klaas. Want de echtgenoot van een intelligente, warmbloedige vrouw als Teresa Heinz Kerry kan toch niet echt een stijve hark zijn?

Als John Kerry straks zijn intrek in het Witte Huis mag nemen, krijgen de Verenigde Staten in elk geval geen traditionele first lady. Zelf noemt ze die functie ‘erger dan in een karmelietessenklooster intreden’. Ze wordt duidelijk geen gedweeë Laura Bush in de schaduw van haar man. Maar ze wil ook geen overambitieuze Hillary Clinton zijn, die zich met overgave uit die schaduw probeert te werken. Heinz Kerry heeft geen eigen agenda, maar wel een eigen leven, een eigen bankrekening, vijf huizen en een privé-jet. Dat dollarteken op haar voorhoofd en haar imago van verwende furie is ook haar achilleshiel. Cash & Kerry wordt het koppel in Republikeinse kringen smalend genoemd, een woordspeling op cash & carry, zoals de Amerikanen zelfbedieningswinkels noemen. Maar Heinz Kerry heeft amper geld in haar mans campagne gestopt, en niet alleen omdat de wet op de partijfinanciering persoonlijke giften tot 2000 dollar beperkt. Ze wil niet dat tegenstanders Kerry kunnen afschilderen als een watje dat op kosten van zijn vrouw leeft. Dus nam Kerry vorig jaar maar zelf een hypotheek op zijn huis in Boston om de campagnekas te spekken.

Als John Kerry volgend jaar George W. Bush mag opvolgen, zal dat zowel ondanks als dankzij zijn vrouw zijn. De communicatiespecialisten zijn er nog niet uit: is Teresa Heinz Kerry hun grootste troef of hun grootste probleem? En vooral: hoe kunnen ze uitleggen dat ze twee jaar geleden nog Republikeinse was? Dat ze er zich in 1999 zelfs geen moeite voor heeft getroost om zich in Massachusetts op de kieslijst in te schrijven zodat ze op haar man kon stemmen? Dat ze is wie ze is?

Ann Peuteman

‘First Lady worden, lijkt me erger dan in een karmelietessenklooster treden.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content