Was Steve Jobs (1955-2011) een visionaire techneut, een captain of industry die op hetzelfde ereschavotje als Henry Ford thuishoort, of een sekteleider met een messiaanse macht over zijn volgelingen? Het zal wellicht een beetje van alle drie zijn. Maar hij was zeker een laatbloeier. Tijdens de eerste 30 jaar van zijn loopbaan maakten zijn bedrijven (Apple, maar tussendoor ook NeXT Computer) producten die in de periferie van het computergebruik bleven. Tot Apple ongeveer zeven jaar geleden, met die befaamde Time Magazine-cover waarop Jobs trots de nieuwe iPod voor zich uit hield, eindelijk zijn weg naar het grote publiek vond. Sindsdien leek hij te ruiken wat iedereen wil. Zoals mobiele telefoons met oneindig uitbreidbare mogelijkheden (iPhones), en een draagbare computer die volledig uit een scherm bestaat (de iPad). Tussendoor hervormde hij met zijn iTunes ook nog eens de zieltogende muziekindustrie.
Nochtans volgde Jobs al die tijd dezelfde filosofie als in zijn begindagen. Wat hij aan het eind van de jaren zeventig vooral wilde bewijzen met Apple, was dat computers niet noodzakelijk hoeven te worden gemaakt door en voor bleke mannen met suède ellebooglappen op hun colbert. Dat was ook niet het soort volk dat op de loonlijst van zijn groeiende bedrijf terechtkwam. Wel: kunstenaars, wetenschappers, historici, hippies. En de concurrentie van Microsoft? ‘Daar hebben ze geen smaak’, zei hij in de documentaire Triumph of the Nerds.
Jobs creëerde een onwaarschijnlijke personencultus rond zich met zijn keynote speeches, het soort toespraken waarbij zelfs anders Siberisch koude journalisten en retailers joelden en applaudisseerden. Iedereen zat te wachten op de frase ‘ One more thing’, gespeeld achteloos, maar eigenlijk de opmaat naar het product waar het écht om te doen was. Na het succes van de iPod werd Apple ook een aspireermerk, net als Porsche bij auto’s. Strak, hip, onderdeel van een levensstijl.
Hoe Jobs binnenshuis de zaken regelde, daar bestond dan weer grote onenigheid over. Voor sommigen was hij een enthousiasmerende persoonlijkheid, voor anderen een tiran. Maar hij liet Apple wel achter op zijn hoogtepunt: zijn rigide manier van knopen doorhakken zorgde ervoor dat de producten die op de rekken van de Apple Stores terechtkomen ook uiterst relevant zijn.
Er is een anekdote over een meeting met personeelsleden die iDVD moesten ontwerpen, een programma om zelfgemaakte filmpjes op een dvd te branden. Jobs wandelde het vergaderzaaltje binnen, tekende een rechthoek op het whiteboard, en zei: ‘Eén venster. Je sleept je video daarin. Dan klik je op de “brand”-knop. Dat gaan we maken.’ En ging weer naar buiten.
Misschien daardoor dat de iPhone 4S, enkele dagen voor Jobs’ overlijden, zo’n teleurstelling bleek, en meer en meer observatoren nu hun hart vasthouden over de toekomst van Apple. Wat als de nieuwe ceo, Tim Cook, niet de gedrevenheid heeft om gewoon te zeggen wat hij wil, en daarna weg te wandelen?
Ronald Meeus
