JA

Vanaf 1 oktober kan de politie bestuurders op drugsgebruik controleren met een speekseltest. Die test voldoet niet, zegt u. Hoezo?

Als men drugs in het speeksel vindt, betekent dat niet zeker dat die ook nog in het bloed of in de hersenen zitten. Daar is geen wetenschappelijke garantie voor.

Omdat men bloedanalyses te omslachtig, te duur en te invasief vond, is men op zoek gegaan naar een andere bron. En dat is speeksel geworden. Als de speekseltest positief is, neemt men er met een ander toestelletje voldoende af – ook voor een tegenexpertise – en volgt een laboratoriumanalyse. Die speekselanalyse is betrouwbaar, dat is niet het probleem. Maar drugssporen in je speeksel hebben, betekent niet dat je nog onder invloed rijdt.

Kan een bloedanalyse dat wél aantonen?

Met veel grotere zekerheid, ja. Idealiter is een hersenanalyse nodig, maar omdat u en ik willen blijven leven, analyseert men tot op vandaag het bloed. De nieuwe wet vanaf 1 oktober sluit het nemen van bloedstalen gelukkig niet uit, maar het kan slechts per grote uitzondering.

Juridisch stelt de nieuwe regeling evenwel geen probleem. Wettelijk geldt niet het rijden onder invloed als criterium, wel het rijden met drugssporen in je bloed.

Als toxicoloog werk ik dagelijks voor politierechtbanken. Ik zie hoeveel leed drugs in het verkeer veroorzaken, dus ik heb met nultolerantie geen enkel probleem.

Maar je moet ook maatschappelijk denken. De facto gedoogt de overheid nu cannabis. In het weekend thuis een jointje roken wordt niet bestraft. Maar de maandag daarna zou je voor rijden onder invloed kunnen worden veroordeeld.

Wat stelt u dan voor?

Dat we voorlopig nog bloed nemen als ultiem bewijs. In de regel, niet als uitzondering. Alleen Australië gebruikt momenteel een speekseltest. Alle ons omringende landen vinden het daarvoor nog veel te vroeg.

De betrouwbaarheid van de speekseltest ligt onder vuur. Toch voert u hem al in. Waarom?

Omdat België, in vergelijking met andere landen, verhoudingsgewijs veel meer verkeersdoden, zwaargewonden en wee-kendongevallen telt. Drugs zijn daar een belangrijke oorzaak van. De combinatie van drugs en alcohol achter het stuur – toch niet zó uitzonderlijk in het uitgaansleven – verhoogt het normale ongevalrisico zelfs tot vijftig keer.

Kijk, als agenten vragen hebben bij iemands motoriek, wijde pupillen of bloeddoorlopen ogen, dan volgt een speekseltest. Die geeft een positief of negatief resultaat aan. Daarna volgt een lab-analyse, die exact bepaalt om welke stof en hoeveelheid het gaat. Het is die analyse – níet de speekseltest – die in de rechtbank als bewijs wordt gebruikt.

Het risico dat je positief test als je geen drugs hebt genomen, is nul. Daar geloven we niet in. Het omgekeerde kan wel. Uit tests van onze toxicologen blijkt de grootste foutenmarge te liggen bij cannabis: 11 procent. Al de rest scoort beter. Dus is deze test 100 procent betrouwbaar? Nee. Maar wie net voor de flitspaal remt, ontsnapt ook aan een boete.

Nog twee à drie maanden gebruiken we de klassieke bloedtest, afhankelijk van wanneer de speeksellabanalyse wordt goedgekeurd.

Die analyse beoordeelt niet de intoxicatie op het moment van controle. Is dat om iemands rijvaardigheid te beoordelen niet essentieel?

Volgens de Belgische wet is het verboden om achter het stuur te kruipen met elke opspoorbare hoeveelheid drugs in je systeem. Bij alcohol ligt de grens op 0,5 promille, bij drugs is er nultolerantie. Dat zijn de grenzen.

En beantwoorden die aan de maatschappelijke realiteit?

Dat is een ander paar mouwen. Maar de maatschappelijke realiteit is dat er in ons verkeer jaarlijks 900 doden en 50.000 zwaargewonden vallen. En daar willen wij iets aan doen.

NEE

Vanaf 1 oktober kan de politie bestuurders op drugsgebruik controleren met een speekseltest. Die test voldoet niet, zegt u. Hoezo?

Als men drugs in het speeksel vindt, betekent dat niet zeker dat die ook nog in het bloed of in de hersenen zitten. Daar is geen wetenschappelijke garantie voor.

Omdat men bloedanalyses te omslachtig, te duur en te invasief vond, is men op zoek gegaan naar een andere bron. En dat is speeksel geworden. Als de speekseltest positief is, neemt men er met een ander toestelletje voldoende af – ook voor een tegenexpertise – en volgt een laboratoriumanalyse. Die speekselanalyse is betrouwbaar, dat is niet het probleem. Maar drugssporen in je speeksel hebben, betekent niet dat je nog onder invloed rijdt.

Kan een bloedanalyse dat wél aantonen?

Met veel grotere zekerheid, ja. Idealiter is een hersenanalyse nodig, maar omdat u en ik willen blijven leven, analyseert men tot op vandaag het bloed. De nieuwe wet vanaf 1 oktober sluit het nemen van bloedstalen gelukkig niet uit, maar het kan slechts per grote uitzondering.

Juridisch stelt de nieuwe regeling evenwel geen probleem. Wettelijk geldt niet het rijden onder invloed als criterium, wel het rijden met drugssporen in je bloed.

Als toxicoloog werk ik dagelijks voor politierechtbanken. Ik zie hoeveel leed drugs in het verkeer veroorzaken, dus ik heb met nultolerantie geen enkel probleem.

Maar je moet ook maatschappelijk denken. De facto gedoogt de overheid nu cannabis. In het weekend thuis een jointje roken wordt niet bestraft. Maar de maandag daarna zou je voor rijden onder invloed kunnen worden veroordeeld.

Wat stelt u dan voor?

Dat we voorlopig nog bloed nemen als ultiem bewijs. In de regel, niet als uitzondering. Alleen Australië gebruikt momenteel een speekseltest. Alle ons omringende landen vinden het daarvoor nog veel te vroeg.

De betrouwbaarheid van de speekseltest ligt onder vuur. Toch voert u hem al in. Waarom?

Omdat België, in vergelijking met andere landen, verhoudingsgewijs veel meer verkeersdoden, zwaargewonden en wee-kendongevallen telt. Drugs zijn daar een belangrijke oorzaak van. De combinatie van drugs en alcohol achter het stuur – toch niet zó uitzonderlijk in het uitgaansleven – verhoogt het normale ongevalrisico zelfs tot vijftig keer.

Kijk, als agenten vragen hebben bij iemands motoriek, wijde pupillen of bloeddoorlopen ogen, dan volgt een speekseltest. Die geeft een positief of negatief resultaat aan. Daarna volgt een lab-analyse, die exact bepaalt om welke stof en hoeveelheid het gaat. Het is die analyse – níet de speekseltest – die in de rechtbank als bewijs wordt gebruikt.

Het risico dat je positief test als je geen drugs hebt genomen, is nul. Daar geloven we niet in. Het omgekeerde kan wel. Uit tests van onze toxicologen blijkt de grootste foutenmarge te liggen bij cannabis: 11 procent. Al de rest scoort beter. Dus is deze test 100 procent betrouwbaar? Nee. Maar wie net voor de flitspaal remt, ontsnapt ook aan een boete.

Nog twee à drie maanden gebruiken we de klassieke bloedtest, afhankelijk van wanneer de speeksellabanalyse wordt goedgekeurd.

Die analyse beoordeelt niet de intoxicatie op het moment van controle. Is dat om iemands rijvaardigheid te beoordelen niet essentieel?

Volgens de Belgische wet is het verboden om achter het stuur te kruipen met elke opspoorbare hoeveelheid drugs in je systeem. Bij alcohol ligt de grens op 0,5 promille, bij drugs is er nultolerantie. Dat zijn de grenzen.

En beantwoorden die aan de maatschappelijke realiteit?

Dat is een ander paar mouwen. Maar de maatschappelijke realiteit is dat er in ons verkeer jaarlijks 900 doden en 50.000 zwaargewonden vallen. En daar willen wij iets aan doen.

Opgetekend door Jan Jagers

‘Die speekselanalyse is betrouwbaar, dat is niet het probleem.’

‘Wie net voor de flitspaal remt, ontsnapt ook aan een boete.’