De Vitoria Suite van Wynton Marsalis had Hendrik Marsman vast doen grijnzen van genot.
‘Zeg, ben je zeker dat er geen stuk van je auto is gevallen? Of hangt er onderaan een ketting te rammelen?’ Wat je daar hoort, juffrouw, is Sketches of Spain van Miles Davis in de cd-speler.’ Ze bloosde, giechelde iets over Beotiërs en de wind in de wagen. ‘Zit er niet mee in. De Pinguin Guide noemt het een van de meest overschatte platen uit de jazzgeschiedenis. En een collega bij Klara vindt het “de ultieme Sarmamuziek”.’ Werd het toch nog gezellig.
Vijftig jaar na de release van Sketches brengt trompettist Wynton Marsalis met zijn Jazz at Lincoln Center Orchestra een soortgelijke plaat uit: Vitoria Suite. Jaren geleden had de organisator van het jazzfestival in het Spaanse Vitoria-Gasteiz hem gevraagd om een compositie voor hem te schrijven. Marsalis, niet bepaald de man van de snelle krabbel, besloot er gelijk een suite in twaalf delen van te maken, ‘opgebouwd volgens het aantal maten van de blues’. Dat kostte tijd, maar het resultaat mag er zijn.
Marsalis, zo vertelt hij op de bijbehorende dvd, was van het begin af aan realistisch gestemd: ‘Ik besefte dat het geen zin had om Spaanse muziek te proberen te schrijven – dat deed Miles trouwens ook niet. Dit is niet mijn cultuur, maar hij is wél compatibel met de mijne.’ Spreekt vanzelf. The Spanish tinge, zoals Jelly Roll Morton het noemde, zit al sinds de begindagen van de jazz rond New Orleans onderhuids in de muziek.
Twaalf stukken lang klopt het orkest een mengsel stijf van flamenco, Baskische volksmuziek en jazz, op enkele bewegingen met de hulp van gitarist Paco De Lucia en pianist Chano Dominguez. Dat stijfkloppen is sinds jaren het handelsmerk van het Lincoln – vaak mist deze bigband schwung, en ook hier schrijden enkele tracks plechtstatig naar hun einde. Maar: wie voorbij die mindere passages luistert, krijgt een van de beste bigband-cd’s van de laatste tijd te horen. Het vitalistische Lincoln smaakt fris, huppelt met de kinderen, zweet in zijn liezen, existeert als nooit tevoren. Marsalis voert zelden het grote woord, maar wanneer hij dat wel doet, zoals op het bezwerende Blood Cry, zindert de lucht boven het asfalt. Belangrijker, wellicht, is dat de trompettist, die vanwege zijn machtspositie en zijn conservatisme op muzikaal vlak niet altijd de muzikale erkenning krijgt die hij verdient, zich met Vitoria Suite vestigt als componist.
Wanneer u dit leest, zijn wij – na een controle bij de garage – onderweg naar de Pyreneeën om er Marsalis en De Lucia te zien. De soundtrack tijdens die lange rit ligt voor de hand.
JAZZ AT LINCOLN CENTER ORCHESTRA WITH WYNTON MARSALIS FEATURING PACO DE LUCIA, VITORIA SUITE (2CD+DVD), EMARCY/UNIVERSAL.
Bart Cornand
