Bart Cornand

John Zorn, of de zin voor nuance van een radicale geest.

Dat die Joden toch wel lange tenen hebben, menen ze bij Man Bijt Hond. Altijd maar klagen. Er ontspon zich een heftige discussie over de manier waarop je met het Joodse gevoel voor humor kunt omgaan: je kunt je slechte manieren proberen te rechtvaardigen met de wet op de vrije meningsuiting, of je kunt een beetje menselijk proberen te zijn.

Enkele jaren geleden maakte ik een praatje met John Zorn onder de perenbomen van de Gentse Bijloke. Mooi weer en een heerlijke locatie, hij genoot zichtbaar van de dag. Tot hij mijn perspasje zag bengelen. Lelijke woorden waren plots mijn deel, en het dreigement dat hij 20.000 dollar aanrekent voor een interview. Een kwartier later schopte hij letterlijk een cameraman uit de frontstage. Dat waren slechte manieren van die Jood. Maar John Zorn klaagt niet. Hij slaat. Treedt op in een camouflagebroek en legerbottines. Heeft een platenlabel voor ‘Radical Jewish Culture’. En vooral: hij schrijft al twintig jaar memorabele muziek – als antwoord op programma’s als Man Bijt Hond.

Twee recente cd’s bleven bijzonder aan onze ribben plakken. De eerste is Zaebos, Volume 11 van het Book of Angels – het tweede deel van het Masadasongbook dat Zorn in 2004 schreef, in een poging de avant-garde van Ornette Coleman met Joodse toonladders te laten rijmen. Hij nodigde oude bekenden uit om zijn muziek een eigen draai te geven: Medeski Martin & Wood. MMW is een wat ongecontroleerde kliek. Zowel in de studio als op het podium zijn ze de ene keer het beste wat de jambandscene heeft voortgebracht, de andere keer een zootje eindeloos melkende freaks. Zaebos laat echter de beste versie van MMW ooit horen. Ja, er is de genadeloze wall of sound die hen zo populair maakt bij jongeren (luister naar Zagzagel en wankel), maar net zo goed akoestische, dronken avant-swing ( Rifion) en hakkende noise ( Jeduthun). En onder dat alles de onmiskenbare schriftuur van Zorn. Indrukwekkend.

Totaal anders maar al even sterk: Filmworks XX: Sholem Aleichem, de muziek bij een documentaire over de Joodse schrijver van de hand van regisseur Joseph Dorman. Aleichem schreef verhalen in het Russisch, Hebreeuws en Jiddisch met de donkere ondertoon van Kafka en Poe. Zorn, vertegenwoordigd door het Masada String Trio met accordeonist Rob Burger en de harpiste Carol Emanuel, gaf de soundtrack een verraderlijk lichte, optillende toon, maar de onderhuidse spanning en zwarte humor worden steeds sterker. Dat deze tedere muziek uit hetzelfde hoofd komt als Zaebos, valt moeilijk te bevatten. John Zorn geeft soms toe aan zijn slechte manieren. Maar uit zijn enorme oeuvre spreekt een grote menselijkheid.

JOHN ZORN, ZAEBOS, – MEDESKI MARTIN & WOOD PLAYS MASADA BOOK TWO, TZADIK.

JOHN ZORN, FILMWORKS XX, SHOLEM ALEICHEM, TZADIK

Bart Cornand

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content