Gewezen premier en CD&V-partijvoorzitter Yves Leterme overschouwt zijn partij in crisis. ‘Na twee zinnen moet het duidelijk zijn dat iemand christendemocraat is.’
Na het ontslag van Joachim Coens kijkt een groot deel van de partijtop reikhalzend uit naar kandidaat-voorzitter Sammy Mahdi. U ook?
Yves Leterme:Ik denk dat hij de meest geschikte figuur is om de fakkel over te nemen. Hij heeft een brede achterban binnen de partij. Tijdens de voorzittersverkiezingen van 2019 heeft hij goed gescoord, en zijn positie is de afgelopen drie jaar alleen maar versterkt.
Zou u ooit zijn opgestapt na een slechte peiling?
Leterme:Moeilijk te zeggen. In mijn eerste maanden als voorzitter had ik bijzonder slechte peilingen, de krantencommentaren waren verschrikkelijk. Het is inderdaad eigenaardig dat een peiling kan leiden tot ontslag, maar deze specifieke peiling is een ontwikkeling in een ruimer verhaal waarin niet alles loopt zoals het hoort. Dan siert het dat Joachim Coens die ziet als de druppel die de emmer doet overlopen.
Mahdi wordt geroemd om zijn communicatiestijl. Maar volstaat communicatie wel voor een partij in crisis?
Leterme:Het probleem waarmee de CD&V – maar ook andere partijen in West- Europa – worstelen, gaat breder dan de figuur van een voorzitter. Máár een leider kan wel een groot verschil maken. Ik blijf bij mijn analyse die stamt uit 2003, toen ik de partij overnam. De christendemocratie blijft aantrekkelijk wanneer ze de leverancier is van compromissen en oplossingen. Wanneer we kansen geven aan wie vooruit wil, en wie het moeilijk heeft meetrekken. Dat gaat gepaard met een evenwicht tussen rechten en plichten, maar ook met een gedeelde identiteit. Dat betekent ook de ambitie hebben om de leiding te nemen. Vandaar dat ik kritisch was toen de partijleiding in de Vivaldi-regering stapte zonder het leiderschap te claimen.
Er zijn weinig partijen in Europa die met zo veel stemmen zo weinig hebben gedaan als de N-VA.
En wat met de Vlaamse regering? Of het nu om kindergeld, stikstof of de opkomst- plicht gaat, ministers Hilde Crevits en Wouter Beke maken akkoorden die de partijbelangen schaden. Kan een voorzitter zoiets verhelpen?
Leterme: Je bent maar zo sterk als het mandaat dat je van de kiezer krijgt. Minister van Landbouw Hilde Crevits doet al het noodzakelijke om de stikstofuitstoot af te bouwen op een zo sociaal mogelijke manier. Het kan altijd beter, maar het dossier is nog niet volledig afgewikkeld. Het probleem is dat wij ons op ons best kunnen tonen wanneer we vanuit tegenstrijdige standpunten oplossingen aanbieden. Ons verhaal is genuanceerd, maar in het debat is er meer ruimte voor extremen, oneliners en populistische stellingnames.
Mahdi wil een partij die conservatief is op cultureel en maatschappelijk vlak. Is die plek al niet bezet door de grotere N-VA?
Leterme:Ik vind dat de N-VA de afgelopen jaren naar een zeer hardvochtige partij is geëvolueerd. Tijdens mijn partijvoorzitterschap had de partij meer aandacht voor samenlevingsopbouw en was ze minder populistisch. Wanneer onze partij het vertrouwen van de kiezer krijgt, proberen we dat waar te maken via beleid. Dat is niet zo bij de N-VA. Er zijn weinig partijen in Europa die met zo veel stemmen zo weinig hebben gedaan.
In een emotionele brief klaagt Coens’ zoon Felix over CD&V’ers die ‘meer dan tien jaar lang de hoogste postjes bekleden, maar die niet in eigen boezem durven te kijken’. Een vingerwijzing naar Hilde Crevits en Wouter Beke. Vooral die laatste sukkelt van schandaal naar schandaal. Kan Beke nog aanblijven voor u?
Leterme:Aan dat soort speculaties doe ik niet mee. Ik heb veel respect voor wat Felix schrijft. Het siert hem dat hij zijn goed verwoorde hartenkreet wil delen met de buitenwereld. De rest laat ik over aan de verantwoorde- lijken.
Is er simpelweg geen structurele bloedarmoede? In 2007 behaalde u zowat 800.000 voorkeurstemmen. Is er ook maar één CD&V’er die u dat vandaag zou kunnen nadoen?
Leterme: Ik formuleer het positiever. Ik zie in de samenleving veel standpunten en engagementen die nauw aansluiten bij de CD&V. In de plaats van onze interne werking voortdurend ter discussie te stellen, moet Mahdi ramen en deuren openzetten. Daarnaast moet hij voor een gemeenschappelijke taal zorgen. Na twee zinnen moet het duidelijk zijn dat iemand christendemocraat is.
De CD&V kan dus nog voort op eigen kracht?
Leterme: Jazeker. De partij zal onder leiding van Sammy Mahdi aansluiting moeten vinden met de duizenden mensen die het verschil maken op het terrein, buiten de Wetstraat. Die mensen kunnen we herkennen via onze antennes, onze lokale besturen. Toegegeven, vanwege covid-19 heeft Coens die kans niet gekregen. Na de Tweede Wereldoorlog was de slagzin van de christendemocratie ‘België moet wederopgebouwd worden. Wie zal de bouwmeester zijn?’ Wel, dat soort sfeer moet Mahdi terug zien te krijgen. Hij is wijs genoeg om dat op zijn eigen manier te doen, en uiteraard is het ook een collectieve verantwoordelijkheid van de parlementsfracties en de ministers. Er is niet veel tijd meer tot de verkiezingen, maar wel tijd genoeg.
