PA RIJDT MET een Mini rond die in de jaren zestig al met geavanceerde snufjes was uitgerust : een televisietje bengelt aan het dashboard. Ma lijdt aan poetszucht en geeft er de voorkeur aan om het huis in haar blootje een beurt te geven. Steven Jacobi laat zijn hoofdpersonage over een excentriek Engels-Duits ouderpaar vertellen met een vertederende zin voor detail zoals die ook in recent Brits werk van romanschrijver Roddy Doyle of films van Terence Davies opgeld maakt.
?Naakt is de beste vermomming? is het debuut van de Engelsman Jacobi en meteen een schot in de roos : ?De grote vijanden bij ons thuis waren de Rolling Stones, Labour-politici en fijngevoeligheid.? Op een laconieke, tragikomische toon reconstrueert de verteller een jeugd in het Birmingham van de jaren zestig. Wat deze roman zo speciaal maakt, zijn de brieven van de moeder aan haar grote liefde van vlak na de oorlog. Als Duitse was ze tijdens de naweeën van die oorlog naar Engeland gevlucht om er als dienster te werken. Ondertussen bleef ze corresponderen met Rainer in de Heimat.
SLACHTHUIS.
De ik-verteller strooit die jarenlange correspondentie tussen de plooien van zijn eigen herinneringen aan zijn jeugd in Birmingham. De moeder die het gezin nu met ijzeren hand leidt, was ooit een heel andere vrouw, zo blijkt uit die briefwisseling. Door die dubbele reconstructie laat de verteller zien wat de tijd met mensen doet. Het is niet toevallig dat het boek eindigt met het afknappen van de briefrelatie tussen de moeder en haar teutoonse geliefde in de jaren veertig én met haar fysieke ondergang in de jaren zestig.
Jacobi hanteert een heel soepele vertelwijze die sprekende tafereeltjes uit het leven van zijn ouders weer voor de geest haalt. Er zijn de eigenaardige poetsbeurten in huis. De vader is voortdurend op kantoor of bij zijn minnares. Een enkele keer gaan ze op bezoek bij de Duitse ouders en grootouders van mama en worden ze geconfronteerd met varkens die het slachthuis uitrennen tot in het zwembad of met bizarre campingtoestanden. Het slot van de roman baadt in een ietwat wrange en toch uitgelaten atmosfeer als de alomtegenwoordige moeder letterlijk en figuurlijk aftakelt door een hersentumor : ?Misschien was dat wel het gelukkigste jaar in mijn vaders leven : bomaanslagen van de IRA, verduisteringen, posterijstakingen en nu mijn moeders mandarijn : allemaal factoren die meewerkten om een ongelooflijke bevrijding uit een knellend keurslijf van verplichtingen te bewerkstelligen.? Grote woorden of krasse wendingen zijn niet besteed aan Jacobi, maar teder anarchisme is niet van de lucht in het werk van deze kleine meester.
Frank Hellemans
Steven Jacobi, ?Naakt is de beste vermomming?, Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 224 blz., 699 fr.
