Vijf jaar na de feiten vernietigt de Raad van State de weigering van minister van Financiën Didier Reynders (MR) om contracten en briefwisseling vrij te geven rond de financiering van rookpreventie door de tabaksfabrikanten. De federale overheid heeft duidelijk nood aan een nieuwe, werkbare openbaarheidsregelgeving.
Om rookpreventiecampagnes te financieren, gebruiken overheden doorgaans taksen op tabak. In 2002 bedacht minister van Financiën Didier Reynders (MR) een voor de overheid lucratievere formule. Volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’ heeft Reynders bij de tabaksfabrikanten contracten afgedwongen voor de financiering van rookpreventiecampagnes. Die werden opgezet door de Rodin Stichting, ‘onafhankelijk’ van de tabaksindustrie. Een dergelijke constructie druist echter in tegen de adviezen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Die waarschuwt tegen elke samenwerking met de tabaksindustrie, wegens ‘onbetrouwbaar’.
Journaliste Marleen Teugels stelde de bedenkelijke constructie in Knack aan de kaak, en vroeg inzage in de briefwisseling over het dossier bij de bevoegde minister en zijn administratie. Informele vragen tot inzage leverden niets op. Normaal gezien moet dan de openbaarheidsregelgeving soelaas brengen. Op Vlaams niveau is dat al het geval. Vlaanderen heeft een goed werkende openbaarheidsregelgeving, met een beroepsinstantie die onafhankelijk van de partijen beslissingen kan nemen over het vrijgeven van documenten. Maar op het federale niveau is de beroepsprocedure veel te zwak. De federale Commissie voor de Toegang tot Bestuursdocumenten heeft géén beslissingsbevoegdheid, waardoor de openbaarheid dode letter blijft. Dat bewijst de zaak-Rodin.
Omdat de overheid niet inging op herhaalde vragen tot openbaarmaking van Marleen Teugels, startte de journaliste op 23 mei 2003 de openbaarheidsprocedure op. Toen er van de betrokken minister en administratie geen enkel antwoord kwam, trok Teugels met steun van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) naar de Raad van State. Vijf jaar later, op 21 april 2008, schort de Raad de stilzwijgende weigering van de minister op. Goed nieuws, ware het niet dat de journaliste, als ze een afschrift in handen wil krijgen van de bewuste documenten, opnieuw moet aankloppen bij dezelfde minister (Didier Reynders) en zijn administratie.
‘Volgens de Raad van State is het niet respecteren van de termijnen in de openbaarheidsprocedure een inbreuk op het grondwettelijk recht en op de openbaarheidsregelgeving’, zegt expert openbaarheid Frankie Schram. ‘Dit is een precedent.’
De armslag van de federale Commissie voor de Toegang tot Bestuursdocumenten wordt met de jongste hervorming verder uitgehold. Voortaan krijgen ook afgevaardigden van belangengroepen een zitje in dit belangrijke orgaan, in de plaats van ambtenaren en experts. Terug naar af voor de federale openbaarheid.
www.wobsite.be
Karl van den Broeck
