Jean-Luc Dehaene leverde een tweede regering af, sleutel op de deur. En behield zelf die sleutel.

PREMIER Jean-Luc Dehaene (CVP) laat zijn eerste kabinet totaal onverwacht, maar naar eigen zeggen “zacht landen” eind februari. Dehaene I heeft net een zure Voeren-oprisping verteerd en de premier ziet er geen heil in zijn termijn (tot in december) uit te doen met taaie brokken op het programma als een nieuwe besparingsronde en de hervorming van de sociale zekerheid. Bovendien dreigt de Agusta-affaire (zie overzichtspagina 8) de Vlaamse socialisten kompleet onderuit te halen. Er is gekif tussen CVP’ers en SP’ers in de Vlaamse regering komt het tot een serieuze aanvaring tussen minister-president Luc Van den Brande (CVP) en zijn vice-premier Norbert De Batselier (SP) over het mestaktieplan maar het is het Italiaans schandaal dat een reconductie matematisch in de weg lijkt te staan. Tot de VLD in een desastreuze kiescampagne de sociale zekerheid centraal stelt. Voor de pas gekozen SP-voorzitter Louis Tobback een waar geschenk.

GEEN GELD.

Ondanks pessimistische peilingen houden de Vlaamse socialisten bij de verkiezingen op 21 mei behoorlijk stand. De CVP komt opnieuw als sterkste Vlaamse partij uit de bus, de Volksunie haalt net de beoogde 300.000 stemmen, Agalev verliest en de VLD gaat licht vooruit, maar de Pyrrusoverwinning brengt even later het ontslag van een ontgoochelde voorzitter Guy Verhofstadt. Omdat aan Waalse kant PS en PSC hun verlies beperken, staat niets een heruitgave van Dehaene II in de weg. Formateur Dehaene zet de liberalen op de reservebank en smeedt een nieuwe rooms-rode koalitie met een programma dat als twee druppels water lijkt op de ideeën die hij eerder al uiteen zette in zijn boekje “Sleutels voor morgen”. Het Vlaams regeerakkoord is daar ook al een lauwe doorslag van.

De nieuwe regeringen komen zonder veel problemen tot stand. Van den Brande blijft Vlaams minister-president en drie andere deelregeringen zijn voor de PS met Robert Collignon (Waals gewest), Laurette Onkelinx (Franse gemeenschap) en Charles Picqué (Brusselse regering). Opvallend is de komplete vernieuwing van het SP-personeel. Daar verdwijnen Louis Vanvelthoven (wegens een onderzoek naar vermenging van vermogens), Frank Vandenbroucke (in de knoei met een Agusta-uitloper), De Batselier (burgemeester van Dendermonde), Willy Claes (Navo-sekretaris) en Tobback zelf (voorzitter). De leegloop leidt er onder meer toe dat de Brusselaar met dienst binnen de Vlaamse regering de totaal onbekende An Van Asbroeck wordt en de nieuwe vice-premier in de federale regering Johan Vande Lanotte. De CVP haalt Karel Pinxten (Landbouw) definitief binnen, zet de vroegere baas van Artsen zonder Grenzen, Reginald Moreels op Ontwikkelingssamenwerking en nieuwkomer Stefaan De Clerck op Justitie.

Terwijl het sociaal overleg de mist ingaat, worstelt Dehaene II zich manmoedig door een nieuwe saneringsronde. Begin oktober blijkt dat de begroting 1996 een naadloze vertaling vormt van de Maastricht-normen. Nieuwe inkomsten moeten daarbij onder meer komen uit een BTW-verhoging, meer aksijnzen op brandstof, hogere taksen voor dieselrijders, méér roerende voorheffing en nog maar eens de strijd tegen de fiskale fraude. Aan inkomstenzijde rekent de regering op een lagere rente, eenmalige inkomsten (onder meer het tweede mobilofoonnet), plus schrijft ze besparingen in voor de sektoren ziekteverzekering (de farmaceutische nijverheid betaalt) en werkloosheid (strenge reglementering voor langdurig werklozen). Van het aangekondigde tewerkstellingplan blijft alleen een karikatuur over, wegens gebrek aan geld. En de hervorming van de sociale zekerheid wordt doorgeschoven naar einde van het jaar, begin 1996.

Ondanks de krappe meerderheden van kristen-demokraten en socialisten, komt Dehaene II slechts één keer (bijna) in de problemen. Tijdens de eerste zitting van de Vlaamse raad draagt de oppositie Francis Vermeiren (VLD) voor als voorzitter, tegen de gedoodverfde praeses van de assemblee, De Batselier. Twee VLD-verkozenen sturen echter hun kat naar de vergadering en tot grote woede van de liberale fraktieleider, raakt de burgemeester van Dendermonde zonder problemen verkozen. Voor het overige overleeft de regering zonder enige merkbare moeite elke opwinding en iedere veenbrand.

BERISPING.

De nieuwe VLD-voorzitter Herman De Croo tikte er zijn rivaal in de match om het liberale voormanschap, Patrick Dewael, droog uit in één enkele ronde. Maar hij slaagt er niet in een wig te drijven tussen de koalitiepartners. Over privatizeringen (Belgacom, Nationale Maatschappij voor Krediet aan de Nijverheid, Nationaal Instituut voor het Landbouwkrediet) of het openbreken van de telekom-markt (de komst van Mobistar als tweede GSM-operator) legt Dehaene zijn wil gewoon op. Het ontslag van defensieminister Melchior Wathelet (PSC) en zijn vertrek naar het Europees hof in Luxemburg, leidt tot interpellaties maar daar blijft het bij. Zonder verpinken zet het parlement het licht ook op groen voor een voortzetting van het gerechtelijk onderzoek tegen Frank Vandenbroucke. En wie denkt dat de tribulaties rond Willy Claes Dehaene II in een lastig parket brengen, komt bedrogen uit. Met een roerende eensgezindheid verklaren Dehaene en Tobback dat de affaire van de Navo-sekretaris-generaal geen regeringszaak is. Zodoende sturen de kamerleden met 97 stemmen tegen 52 hun ex-kollega naar het hof van kassatie en haasten zich daarna om uit te leggen dat de verwijzing geen enkel moreel oordeel inhoudt. Exit Claes.

Verklaringen van Johan Vande Lanotte (over zijn vroeger drugsgebruik) of van diens partijgenoot en gezondheids-minister Marcel Colla (de eutanasie op zijn moeder), zorgen voor koppen in de krant, maar verontrusten de regering evenmin. Eén berisping van de premier op de kabinetsraad en iedereen loopt weer in het gareel. De premier stoomt even onverstoorbaar door als de ambtenaren zich in het najaar beginnen te roeren. Stakingen bij Sabena of de Nationale Maatschappij van Belgische Spoorwegen ? Geen punt. Bittere uitlatingen van Willy Peirens over het uitblijven van maatregelen voor de tewerkstelling ? De premier brengt de ACV-voorzitter binnenskamers tot betere gedachten. Dehaene II is verworden tot een one man show.

J.G.

Jean-Luc Dehaene zet de liberalen op de reservebank en kiest voor een reconductie.

De regering Dehaene II overleeft voorlopig elke opwinding en veenbrand.