Het was onze chef-economie die het buiten adem kwam melden op de vergadering: ‘Heren, er is geen verschil tussen de actieve welvaartsstaat en de gewone welvaartsstaat. Wat Frank Vandenbroucke beweert is flauwekul.’ Hierna ging Despiegelaere ten einde krachten zitten, stak een immense sigaar op, en overschouwde het slagveld dat hij had aangericht.
Dat was niet min. De cheffen en redacteurs zaten er bij alsof zij zonet het slachtoffer waren geworden van een aardbeving. En de vergadering was voordien al zo geschokt, nadat onze directeur-hoofdredacteur tot onze chef-cultuur had gezegd: ‘Dat was een goed stuk van u vorige week, Jan.’ Wij waren van de hand Gods geslagen. Dit was nooit vertoond op Knack: een positief woord over een collega. Iedereen staarde hoogst ongemakkelijk voor zich uit. Redacteurs zochten houvast bij cheffen, die op hun beurt hoopten op een initiatief van één der talrijke hoofdredacteurs.
Onze chef-cultuur zelf was totaal van zijn melk. Wat moest hij hiervan denken? Terwijl achterdocht en trots in zijn hoofd een felle strijd leverden, was het onze chef-boeken die de spanning brak: ‘Hubert bedoelt dat uw andere stukken op niets trekken.’ Na deze opmerking was Braet meteen weer op zijn melk. Hij greep een kunstboek van Lannoo, en gaf er Reynebeau een verwoestende dreun mee op zijn schedel. En die kunstboeken van Lannoo zijn uitermate geschikt om mee te meppen, geloof ons. Om te lezen iets minder. Reynebeau, die judo kent, liet zich niet doen en drie seconden later rolden boeken en cultuur vechtend over de tafel.
Op de Tervurenlaan waren schermutselingen als deze schering en inslag. Op dinsdagen waarop het rustig bleef, belde de rijkswacht zelf om te vragen of onze telefoon misschien defect was. Ooit heeft Jos Grobben hen geantwoord: ‘Inderdaad.’ Maar op de Tervurenlaan hadden wij een tafel die berekend was op vechtpartijen. Een juweel van de meubelmakerij, in één groot stuk zonder ellendige uitschuifbladen, en gezaagd uit het beste Braziliaanse palissanderhout. Rond die tafel kon je met vierentwintig man zitten. Meer, je kon er met vierentwintig bovenop gaan staan, wat geregeld gebeurde.
In het BMC hebben wij functionele vergadertafels. Sluit er acht aaneen, en ze vormen een door de tram platgereden ovaal. Laten we het kort houden: daaraan valt niet te vergaderen. Als u bij het lezen van de jongste Knacks hebt gedacht: ‘Hier wringt iets’, dan was het de tafel. Toen onze chef-boeken bovenop onze chef-cultuur dook, braken terstond drie poten af. Het was ontluisterend hoe even later deze twee hoog aangeschreven cheffen als betrapte schooljongens aan de receptie stonden te drentelen, met de gebroken tafel tussen hen in.
Toen ze beduusd weer op hun plaats zaten, aan een nog krommer ovaal dan voordien, viel onze chef-economie binnen met zijn mededeling dat de actieve welvaartsstaat niet bestaat. Voor onze chef-boeken was dat een tweede klap op zijn kop. Vorig jaar was hij namelijk, als slimste van de redactie, aangesteld om de fouten in de fameuze doctoraalscriptie van Vandenbroucke bloot te leggen. En het was een positieve bespreking geworden!
Om eerlijk te zijn: Reynebeau was geen twee bladzijden ver geraakt in dat van pedanterie bolstaande geschrift. Wat hij gemeen had met de Oxfordprofessoren die van lieverlee die Belgische streber dan maar zijn zo begeerde titel verleenden. Waarna ze opgelucht toekeken hoe Vandenbroucke Saint Edmunds Hall, het armzaligste college van heel Oxford, verliet en terugkeerde naar Scherpenheuvel.
In de eerstvolgende bootrace op de Thames, won de achtriem van Oxford met duidelijk verschil van de rivalen van Cambridge. Dit na jaren van pijnlijke nederlagen. Wij hebben hier vroeger al verteld hoe Vandenbroucke onmiddellijk zijn naam had opgegeven, toen hij in de universiteitskrant las dat er een stuurman gezocht werd. Tot zijn afgrijzen bleek het voor een roeiboot, en niet voor de universiteitsraad. Onder commando van Brouckske roeiden er twee vooruit, twee achteruit, twee naar links en twee naar rechts, en bleef de boot bewegingloos in het water liggen. Waarna de nieuwe stuurman, een oude gewoonte getrouw, hem van colère in brand stak.
Reynebeau begreep niet eens de titel van ‘Social justice and individual ethics in an open society. Equality, responsibility and incentives’. Maar als intellectueel kon hij dat vanzelfsprekend niet toegeven. De journalistieke truc in zo een geval is de volgende: aangezien niemand die abracadabra heeft gelezen, is de enige die je kan tegenspreken de auteur zelf. Prijs die dus de hemel in, en hij zal het wel nalaten om te melden dat degene die hem zoveel lof toezwaait er niets van snapt. Tweede tip: maak het zelf nog wat ingewikkelder.
En dat deed Reynebeau. ‘Het gaat hier om een hogelijk abstracte tekst, met een uitgesproken heuristisch karakter’, zo begon zijn recensie. In van Dale gaan opzoeken wat dat betekende, heuristisch: ‘Volgens de leer van het vinden.’ Met andere woorden: het ging hier om een hogelijk abstracte tekst, met een uitgesproken leer-van-het-vinden karakter. Zoiets valt moeilijk te weerleggen.
Reynebeau vervolgde: ‘De gesystematiseerde reflectie van de studie is gelardeerd met economische formules, en met de analyse van het werk van andere auteurs waarvan hij de coherentie toetst. Kortom, niet echt iets om te lezen bij een knetterend haardvuur.’ Ook dit zal niemand ontkennen.
Verder stipte hij aan dat de doctorandus uitging van een normatief beginsel, zonder dat zijn onderzoek ontspoorde in subjectiviteit en ideologische vooringenomenheid. En maakte hij een vergelijking met filosofen als John Rawls, Amartya Sen en Brian Barry, die alledrie voortborduurden op de theorieën van Anthony Giddens.
Op dit punt moest Vandenbroucke zelf afhaken. Reynebeau trok nog een bladzijde of drie stevig door. En dan komt een jaar later onze chef-economie zeggen dat het allemaal niet waar is. Men zou voor minder door de tafel zakken.
Koen Meulenaere
