PKK-leider Öcalan kreeg geen eerlijk proces.

Het Europese hof voor de Rechten van de Mens vindt dat de Turks-Koerdische leider Abdullah Öcalan in 1999 geen eerlijk proces heeft gekregen. Maar een eventueel nieuw proces zal de uitkomst ervan – levenslang – niet veranderen. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Abdullah Gül wijst erop dat het Hof in Straatsburg alleen procedurele missers op de korrel heeft genomen, niet de inhoudelijke kant.

Turkije erkent de uitspraak, zo zegt de regerende AK-partij. Veel anders kan men niet doen. Turkije is al bijna vanaf de oprichting in 1949 lid van de Raad van Europa, dat op zijn beurt het Hof te Straatsburg in het leven heeft geroepen. Zeker na de val van de Berlijnse Muur en de toestroom van nieuwe lidstaten uit het voormalige Oostblok is de aandacht van de Raad van Europa in belangrijke mate op mensenrechten gericht. Turkije ervaart die druk des te sterker nu het land aan de vooravond van de toetredingsonderhandelingen met de Europese Unie staat.

‘De kranten daar staan er vol van’, zegt de Nederlandse Turkijekenner Nicole van Os van de Universiteit Leiden. Ze citeert de liberaal-intellectuele Radikal, die de uitspraak kwalificeert als het zoveelste ‘examen’ dat Turkije moet doen om bij Europa te komen. In de hoek van de nationalistische en conservatief-religieuze pers is de verontwaardiging enorm. Van Os: ‘In een krant als de Tercüman wordt aangekondigd dat deze uitspraak tot chaos zal leiden. Een woordvoerder van het directoraat-generaal voor Veiligheid heeft al gewaarschuwd dat de bevolking zich niet moet laten opjutten.’

De Belgische senator van Turkse afkomst Fatma Pehlivan (SP.A) is evenmin gelukkig met de uitspraak: ‘Natuurlijk respecteer je zo’n vonnis, maar er is al veel hervormd, militairen vind je bijvoorbeeld niet meer in Turkse rechtbanken, en dat was een van de overwegingen van het Hof. Intussen is dit koren op de molen van de nationalisten, de anti-Europese krachten in Turkije. Zowel daar als bij de Turkse gemeenschap hier leeft het gevoel: we doen het nooit goed.’

Die mening wordt onderschreven door de Gentse advocaat Aytekin Tuncer. Het politieke klimaat in zijn vaderland Turkije, vooral over de minderhedenproblematiek, wordt er met dit vonnis niet beter op, vindt hij: ‘Er zijn wat incidenten geweest met het verbranden van een Turkse vlag door waarschijnlijk Koerdische jongeren, er zijn mensen gemolesteerd. Nu wil Europa ook dat Turkije de beweerde genocide op Armeniërs erkent. Dat zet de verhoudingen onder spanning. En nu in het najaar de onderhandelingen met de EU beginnen kun je je afvragen of het Hof in Straatsburg geen ander tijdstip had kunnen kiezen.’

W.B.