In zijn toespraak op het Rode Plein begin deze week bleef de Russische president Vladimir Poetin opvallend op de vlakte over de voortgang van zijn invasie in Oekraïne, een weerspiegeling van de impasse waarin die zich bevindt. Tussen de regels door waren drie belangrijke vaststellingen te horen. De eerste was dat deze speciale operatie een zware tol eist. De president erkende dat er al veel slachtoffers zijn gevallen. Het was dus allerminst een overwinningstoespraak. Zelfs het symbolische succes in Marioepol, de thuishaven van de vermeende Azov- nazi’s, werd niet ter sprake gebracht. Hij bedankte de soldaten en artsen. Hij kondigde aan dat de families van gesneuvelde soldaten meer hulp zullen krijgen. Tezelfdertijd haalde hij historische precedenten aan om erop te wijzen dat gruwel onvermijdelijk is en dat offers op het slagveld roemrijk zijn.
Zolang er gevochten wordt, hoeft er geen nederlaag te worden erkend.
Een tweede vaststelling was dat de Russische opties in deze fase beperkt zijn. Veel waarnemers vreesden dat president Poetin een totale mobilisatie zou aankondigen. Dat zou een teken van verlies zijn. Maar het zou wellicht ook weinig veranderen aan de situatie aan het front. Het probleem is niet meteen dat er te weinig soldaten zijn. Het probleem is eerder dat de Russische soldaten nog steeds onvoldoende uitgerust zijn, onvoldoende doeltreffend in hun campagnes en onvoldoende logistiek ondersteund. Een snelle mobilisatie zou die problemen alleen maar verergeren. Bovendien blijft het leger ook belangrijk om elders de veiligheid te handhaven, met name rond de hoofdstad, in de Kaukasus, enzovoort.
De derde vaststelling was de behoefte aan internationale steun, of toch minstens gedoogsteun. President Poetin bespeelde heel duidelijk de antiwesterse gevoelens van landen zoals China, dat hij opvoerde als een historische bondgenoot tegen het imperialisme. Zijn analyse van Amerikaanse ‘adviseurs’ die de veiligheid van het ‘moederland’ ondergraven appelleert zonder meer aan de Chinese frustraties over de Amerikaanse steun aan Taiwan. Ook het idee van soevereiniteit en patriottisme versus westerse ‘morele degradatie’ is een dankbaar thema dat vaker wordt bespeeld in het smeden van banden tegen de Verenigde Staten. Tegelijk schuwde president Poetin al te agressieve taal, dreigen met kernwapens bijvoorbeeld, die Peking, Delhi en andere hoofdsteden op de kast zouden kunnen jagen.
Het Kremlin lijkt vandaag vooral van mening dat zolang er gevochten wordt er geen nederlaag erkend hoeft te worden. Maar op het terrein boeken de Russen nog amper terreinwinst. Als u de kaart van Donbas bekijkt, zult u zien dat Rusland nog een groot ‘gat’ moet dichten om de steden Kramatorsk en Sloviansk te belegeren. Dat gat beslaat ongeveer 9000 vierkante kilometer. Rusland heeft de afgelopen week in dat gebied ongeveer 140 vierkante kilometer gewonnen. Met andere woorden, aan dit tempo duurt het nog minstens een jaar. En dan zwijgen we nog over verloren terrein nabij Kharkiv in het noorden of Mykolajiv in het zuiden.
Rusland blijft tanks en artilleriestukken naar Oekraïne transporteren, maar ook Oekraïne blijft zware wapens naar het front sturen. Bovendien kijkt Rusland aan tegen een ongeziene concentratie van raketten. Voor elke Russische tank in Oekraïne zijn er nu ongeveer 40 antitank- raketten. Het valt ook op dat Rusland de grote, nog versterkte steden, zoals Charkiv en Lysytsjansk, wel op afstand treft, maar dat de grondtroepen er in een grote boog omheen trekken.Marioepol was voorlopig de grootste stedelijke overwinning. Wellicht probeert Rusland eerst het gebied rond de steden te veroveren, de bevoorrading te verstoren om de steden vervolgens ten val te brengen. Maar zover zijn we niet.
De toespraak op 9 mei heeft ons niet wijzer gemaakt. We zitten nog steeds in een uitputtingsoorlog en we kunnen enkel herhalen: Rusland vordert amper, heeft wat reserve, maar we tasten in het duister hoe het Kremlin een uitweg wil vinden.
