De afspraak van de Amerikanen met de Russen over Syrië pakte anders uit dan ze hadden verwacht.

Wat er in de marge van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York precies is besproken tussen Amerikaanse en Russische leiders en diplomaten, is niet bekend. Maar wat er vorige week in Syrië gebeurde, is toch bijzonder merkwaardig. Vladimir Poetin pleit al weken voor een ruime coalitie, die de terreurgroepen in dat land met wortel en tak moet uitroeien. Het westerse kamp zag iets in het idee, en wilde zelfs accepteren dat de Syrische president Bashar al-Assad in dat scenario nog niet meteen moet opstappen.

De Amerikanen keken dus verbijsterd toe toen de Russische gevechtsvliegtuigen in actie kwamen. Die bombardeerden vooral stellingen van seculiere en meer gematigde moslimrebellen, die het Assad recent moeilijk maken. Onder hen ook groepen die expliciet door de VS worden opgeleid en bewapend. Hadden de Amerikanen Poetin niet goed begrepen? Als die over terroristen spreekt, bedoelt hij alle groepen die tegen Assad in ’t geweer komen – en niet alleen de extremisten van Islamitische Staat. Of werd Barack Obama door de Russen in de luren gelegd? Hij voelt zich in ieder geval goed voor schut gezet.

Met zijn interventie bombardeert Poetin zich aan de tafel van alle gesprekken over de toekomst van Syrië, en zelfs van de hele regio. Hij vormt daarvoor ook een sterke, niet te negeren as met Iran. Wat het Westen misschien nog het meest ergert, is dat het Rusland toeliet om in het conflict tussen te komen. In tegenstelling tot de VS geeft Poetin de indruk dat hij een strategie voor Syrië heeft. De Amerikanen zitten vast tussen hun afkeer voor Assad aan de ene kant en Islamitische Staat aan de andere kant. De hele Syrië-politiek van het Westen zit op een dood spoor.

Het komt er nu op aan om de Russische interventie in een richting te sturen waarmee ook de VS en Europa kunnen leven. Sommige Europeanen zouden zich mogen herinneren dat ze Bashar al-Assad niet zó lang geleden best te pruimen vonden. Hij pronkte op 14 juli 2008 op de Champs-Élysées nog naast Nicolas Sarkozy, tijdens het defilé voor de Franse nationale feestdag. Hij werd toen nog cynisch beschouwd als een partner met wie zaken konden worden gedaan. Maar ook Poetin weet dat Assad op termijn geen garantie voor stabiliteit is. Als Rusland, de VS en Europa willen vermijden dat ze verder worden meegezogen in een uitzichtloze oorlog, zullen ze toch moeten samenwerken. Een andere keuze is er niet.

Hubert Van Humbeeck

De Amerikanen zitten vast tussen hun afkeer voor Assad en die voor IS.