Ondanks inspanningen van verschillende overheden hebben niet-Belgen zich niet massaal aangemeld voor de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober.
Ruim 141.000 niet-Belgen staan geregistreerd om deel te nemen aan de verkiezingen, tegenover 128.000 zes jaar geleden. De kiezers uit de Europese Unie zijn met 120.826 in de meerderheid, een stijging van ongeveer 10.000 kiezers in vergelijking met 2006.
Procentueel is de deelname van buitenlanders wel gedaald. Van de EU-burgers die kunnen deelnemen, is 18,48 procent geregistreerd, van de buitenlanders van buiten de Unie liet 14,02 procent zich registeren. Zes jaar geleden lagen de percentages op 20,94 en 15,71. Kiezers die zich zes jaar geleden al lieten registreren en die zich niet lieten uitschrijven, krijgen net als Belgen automatisch hun oproepingsbrief. Voor wie zich liet registreren, geldt net als voor Belgen de opkomstplicht.
Wallonië scoort het sterkst qua buitenlandse kiezers: daar lieten 62.465 EU-burgers zich registreren, goed voor 27,24 procent, en nog eens 6229 andere buitenlanders (13,9 procent). In Brussel neemt 13,57 procent van de EU-burgers deel (totaal: 26.150 kiezers) en 15,47 procent van de niet-Europeanen (8022 kiezers). Vlaanderen bungelt achteraan met 32.211 kiezers uit de Unie (13,89 procent) en 6320 van buiten de Unie (10,10 procent).
Zowel federaal minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet (CDH) als Vlaams minister voor Binnenlands Bestuur en Integratie Geert Bourgeois (N-VA) namen initiatieven om de deelname van buitenlanders aan de lokale verkiezingen te stimuleren. Bourgeois schreef de gemeenten aan en liet een eenvoudige folder maken, die de gemeenten konden verspreiden. Er werden uiteindelijk 126.793 folders verdeeld via gemeentebesturen en nog eens 4925 via andere organisaties. Bourgeois stelt vast dat het aantal inschrijvingen schommelt rond het Europese gemiddelde van 10 procent. Naar zijn weten werd nog geen onderzoek verricht naar de redenen voor buitenlanders om zich te registreren. ‘Wat mogelijke verklaringen voor de inschrijvingsgraad betreft, is het dus koffiedik kijken’, aldus Bourgeois. Volgens de minister wijst de lage participatie wel op een lage betrokkenheid, en betekent het niet dat buitenlanders niet op de hoogte waren van de registratieprocedure.
In grotere Vlaamse steden als Antwerpen en Gent blijft de deelname van buitenlanders redelijk beperkt. In Antwerpen nemen 4914 niet-Belgen deel aan de verkiezingen, op ruim 325.000 kiezers, of 10,07 procent van de EU-burgers en 8,11 procent van de andere buitenlanders. ‘We hebben alle buitenlanders die in aanmerking komen om te stemmen individueel aangeschreven’, zegt Dirk Delechambre, woordvoerder van de stad Antwerpen. ‘Ook allerlei belangenorganisaties hebben zich ingespannen om die burgers te informeren, maar we stellen toch vast dat het moeilijk blijft om die mensen aan te zetten om zich in te schrijven op de kieslijsten.’
Ook in Gent werden alle buitenlanders aangeschreven, zegt de bevoegde schepen voor Bevolking Catharina Segers (Open VLD). ‘Bij die brief zat ook het aanvraagformulier. We hebben overal affiches gehangen, folders gelegd in de dienstencentra, infosessies georganiseerd via de dienst Integratie en in juni nog eens een oproep gedaan via het stadsmagazine. We hebben echt alles gedaan wat we konden’, aldus Segers. Resultaat: in Gent, goed voor 176.086 kiezers, nemen 1806 niet-Belgen deel aan de verkiezingen, 1089 uit de EU en nog eens 717 van buiten de Europese Unie. ‘Dat is wel duidelijk een ander beeld dan in 2006, toen de niet-Europeanen in de meerderheid waren’, zegt Segers. Dit jaar lieten 1144 niet-Belgen zich registreren, de anderen stonden al ingeschreven in 2006.
Er is in Vlaanderen één gemeente waar alleen maar Belgen deelnemen aan de verkiezingen: in het West-Vlaamse Ingelmunster (8473 kiezers) liet geen enkele buitenlander zich registreren.
Dirk Vandenberghe
