Het gerecht blijft met onvoorstelbare laksheid hormonendossiers behandelen. Het Van Noppen-effekt is allang weer weggeëbd.
HET LANDELIJKE Wiekevorst in de Kempen had de twijfelachtige eer de laatste plaats te zijn waar Karel Van Noppen van het Instituut voor Veterinaire Keuring (IVK) neerstreek voor hij werd vermoord. De dag van de moord had de veearts twee vetmesterijen in Wiekevorst gekontroleerd. Op het bedrijf Deckers trof hij spuiten en verdachte dieren aan. Twee dagen na de moord doorzocht het parket beide bedrijven grondig, op zoek naar aanwijzingen. Er werd niets gevonden.
Groot was de verrassing toen de twee boeren enkele weken geleden plotseling werden opgepakt en in de gevangenis van Mechelen belandden. Verdacht van de moord op Van Noppen, heette het onmiddellijk. Maar dat was niet het geval. De twee werden zelfs niet over Van Noppen ondervraagd. Inspekteur Luc Derolez van de diergeneeskundige dienst van het ministerie van Landbouw was samen met de rijkswacht de bedrijven binnengevallen. Pas tien dagen na de kontroles werden de boeren gearresteerd. Ook twee Limburgse keuterboertjes, bij wie een van de twee wat koeien had geplaatst, werden opgepakt.
Vetmester Marcel Heylen zat zestien dagen in voorhechtenis. Zijn vrouw is er nog altijd niet goed van. Ze krijgt tranen in de ogen als ze vertelt hoe het dorp haar scheef bekeek. Heylen zelf blijft er rustig bij. Hij heeft zichzelf niets te verwijten in tegenstelling tot de andere boer, bij wie bezwarend materiaal gevonden werd. “In het meel van mijn koeien in Limburg werd progesteron aangetroffen, ” legt Heylen uit. “Een natuurlijk hormoon dat geen enkel effekt heeft als het via de voeding wordt toegediend. Mogelijk is het met speeksel van de koeien in het meel terechtgekomen. Of door toedoen van een konkurrent, want deze praktijken gebeuren in onze sektor. “
Inspekteur Derolez bevestigt dat het in de Kempen niet de gewoonte was om boeren voor dergelijke feiten gevangen te nemen. Hij zegt ook dat hij er niet zeker van is of progesteron een effekt heeft als het oraal wordt toegediend. Maar de stof hoort in ieder geval niet in het voeder te zitten.
“Ik word gevizeerd, ” weet Heylen zeker. “Er heerst frustratie omdat het gerecht de moordenaars van Van Noppen niet vindt. Maar ik heb mij niets te verwijten. Ik heb Van Noppen nooit een strobreed in de weg gelegd, en hij heeft op mijn bedrijf nooit iets gevonden. Ik sta trouwens niet op de lijst met verdachte vetmesters die het IVK onlangs aan haar keurders zond. “
HONDERD NAMEN.
Een veearts-keurder valt van verbazing van zijn stoel, als hij hoort dat de vetmesters al op de hoogte zijn van niet alleen het bestaan, maar ook de inhoud van die lijst. Zijn kopie zit achter slot en grendel. Vier bladzijden met een honderdtal namen van mesters die speciaal in de gaten moeten worden gehouden. “Als de lijst gelekt is, ” zegt hij, “lopen we natuurlijk het gevaar dat de mesters die er niet op staan, zullen denken dat ze meer risico kunnen nemen. En dat was niet de bedoeling. “
De relatie tussen vetmesters en keurders liep lang niet altijd zoals het hoorde. In te veel slachthuizen heerste laksheid. “Rij maar eens mee, ” stelde een veehandelaar voor, die net naar het slachthuis van Heist-op-den-Berg vertrok. “Zul je zien hoe ik moet zagen eer er een keurder is die van zijn stoel wil komen om naar mijn beesten te kijken. ” Elders lagen inspekteurs urenlang half dronken te slapen ; anderen kwamen nooit voor de middag op de slachthuizen toe, of maakten er een gewoonte van zich voor een etentje door een slachthuisdirekteur te laten uitnodigen. Kontrole ’s nachts was zo goed als onbestaande.
Soms werden er ongelukkige initiatieven genomen. Keurkringhoofd Gery Germonpré uit West-Vlaanderen, die onder meer het slachthuis van Rekkem onder zijn toezicht had, waar nogal wat notoire hormonenspuiters als José en Jacques Lernout en Johan Cardoen hun koeien lieten slachten, kreeg een tuchtmaatregel van het IVK. Omdat hij naar Zuid-Afrika reisde in het gezelschap van vetmester Vercauteren uit Wetteren, die de dag na de moord op Van Noppen het gerecht al op bezoek kreeg. Gefluisterd wordt dat het gerecht ook onderzoekt of Germonpré omkoopbaar was. De man ging in ieder geval tegen de tuchtmaatregel in beroep.
Keurkringhoofd Jozef Stevens uit de Kempen, ondertussen met pensioen, voerde in opdracht van de overheid proeven uit rond de behandeling van kalveren met hormonen. Nogal naïef lichtte hij vetmesters in over de resultaten die hij behaalde, wat hem onder meer een vernietigend rapport van Van Noppen opleverde. “Tamelijk onkies, ” zegt een veearts uit de streek. “Vlak na de feiten kreeg ik een vetmester op bezoek met een staaltje hormonen. Hij vroeg me of het dit was dat zonder risico op ontdekking kon worden ingespoten. Toen ik hem vertelde dat hij gek was, werd hij kwaad. Dat gebeurt als inspekteurs hun keurders omvoldoende beschermen. “
Ook de top van het IVK deed dingen die niet iedereen even goed begreep. Zo kocht het IVK via de centrale aankoopkommissie een Toyota voor zijn vorige direkteur. De wagen werd, naar verluidt tegen normale prijs, gekocht bij garagist Klaasen van Turnhout, broer van kippenslachter Klaasen uit Ravels, die van een gunstige regeling in verband met de terugbetaling van kontrolerechten zou hebben genoten.
Maar niet iedereen neemt het dat het steeds het IVK en de veeartsen zijn, die zware kritiek krijgen. “De indruk bestaat dat het hormonenprobleem van de baan zou zijn, als de veeartsen hun werk goed doen, ” zegt veearts-keurder Raf Desmedt van het slachthuis van Hoogstraten. Hij gaat er prat op dat in dat slachthuis als gevolg van een degelijke keuring sinds twee jaar geen enkel positief dier gevonden werd, ondanks doorgedreven kontroles door onder meer Van Noppen. “Veeartsen voeren kontroles uit en nemen stalen. Het is aan het gerecht om aan de resultaten daarvan een gepast gevolg te geven. “
DRUGSHANDEL.
Er heerst al lang onvrede in de sektor over het optreden van het gerecht inzake hormonenproblematiek. Verjaring van dossiers is schering en inslag. Domme procedurefouten hielden beruchte namen uit de gevangenis. Het Van Noppen-effekt, met zware straffen voor de vetmesters die het ongeluk hadden vlak na de moord te worden veroordeeld, is weggeëbd. Laksheid en desinteresse zijn opnieuw troef.
Het feit dat het onderzoek naar de moord op Van Noppen niet opschiet, zorgt voor bezorgdheid. In kringen van keurders uit de Kempen overheerst de mening dat de moordenaars (of hun opdrachtgevers) niet in het klassieke circuit van “hormonenmafioso” gezocht moeten worden. Waarom zouden die zo’n risico lopen ze zijn sowieso de voornaamste verdachten als ze tot dusver weinig gerechtelijke problemen ondervonden ?
Vermoed wordt dat de daders uit het milieu van handelaars in verboden chemische middelen, zoals drugs, XTC én hormonen, komen. In de Kempen zijn die nogal talrijk. En bekend. Ene Jan Kockx uit Merksplas, bijvoorbeeld, nam vier jaar geleden Van Noppen, een tweede keurder en twee rijkswachters vanuit zijn boerderijtje onder vuur. De man zat al in de gevangenis voor drugshandel.
Het parket van Turnhout volgt momenteel naar verluidt “verschillende sporen”. Tot dusver muntte het niet uit in doeltreffendheid. Drie aangehouden verdachten moesten bij gebrek aan bewijs worden vrijgelaten. De gestolen BMW waarmee de moordenaars zich verplaatsten, werd te laat als de moordwagen gesignaleerd, zodat de eigenaar er al opnieuw mee rondreed voor de cel-Van Noppen hem kon onderzoeken.
De vetmesters zelf kweekten een handigheid in het omzeilen van de initiatieven van de overheid. Probleemloos uitwijken naar Frankrijk met vetgespoten (en andere) beesten is misschien wel goed voor de Belgische konsument, maar niet voor het vertrouwen in de Belgische aanpak van de hormonenproblematiek bij de wortel, in casu de vetmester. Vele betrokkenen vinden dat de wildgroei in het gebruik van hormonen vooral het gevolg is van het feit dat het ministerie van Landbouw de boeren veel te lang heeft beschermd. Het ministerie van Volksgezondheid was veel minder goed geplaatst om het probleem ten gronde aan te pakken. Vleeskeuring is minder efficiënt dan veekeuring.
Van de beslissing om alle dieren op een bedrijf met positief bevonden stuks te laten slachten, liggen de grote spuiters (de families Cannaert, Cardoen, Lernout, Pysson en Soenen uit West-Vlaanderen) niet wakker. Hun beesten worden systematisch in andere vennootschappen ondergebracht. Zelfs hun belastingkontroleurs krijgen er kop noch staart aan. Zo werd Diane Cornette van de BVBA Alve in Alveringem onlangs veroordeeld tot zes maanden effektieve celstraf, twee miljoen frank boete en de verplichting tot het stopzetten van haar handel gedurende zes maanden. Met dat laatste zal eens goed gelachen zijn. Cornette is de vrouw van kopstuk Gilbert van de Pysson-familie, en op het ogenblik van de veroordeling bestond het bedrijf Alve niet meer. De handel was dus (officieel) al stopgezet. De koeien stonden nog op stal, maar onder een andere naam.
Ook de bekende hormonenhandelaars kwamen tot dusver goed weg met ten hoogste wat lichte straffen. De Roeselaarse veearts Daniël Demarez door ingewijden overigens als een heel goede veearts beschreven kocht onlangs zijn zestiende apoteek en een klinisch laboratorium in Gent. Een tijdje geleden fulmineerde hij op een huwelijksfeest tegen de korruptie van de Agusta-politici. Hij werd pas onlangs geschorst door de orde der diergeneesheren, maar zijn opvolging was verzekerd.
Twee van de grondleggers van het hormonennetwerk in ons land leiden nu een rustig leven in grote luxe. Willy Vandewalle leeft op zijn kasteelboerderij in Oosterzele tussen zijn drafpaarden, alles op naam van een vennootschap. Officieel bleef hij lang bij zijn vrouw in Eksaarde, waar hij al lang niet meer woonde een taktiek waarvan meer hormonenhandelaars gebruik maken. Willy Gevaert resideert op een van de twee kastelen in het Waalse Philippeville, die hij kocht langs een vennootschap die hij oprichtte met zijn kinderen. Gevaert is officieel boekhouder bij de farmaceutische firma Frère, die vroeger in de hormonenhandel betrokken was. Met wat hij daar verdient, kan hij onmogelijk twee kastelen hebben gekocht. Toch zit hij in Philippeville buiten schot.
ZOETSTOF.
Het telefoonnummer van Gevaert prijkt in het zakboekje van Robert “Paul” Bogaerts netjes onder de noemer “Tante Maria en Nonkel Frans”. Bogaerts is een sjacheraar in allerhande al dan niet legale chemische produkten. Hij begon zijn carrière bij het veevoederbedrijf Dossche, en stapte daarna over naar het farmaceutische bedrijf Zur in Antwerpen. Toen dat failliet ging, begon hij op zelfstandige basis chemische produkten te verhandelen, samen met Ronald Aernouts, tegen wie al gerechtelijke onderzoeken rond illegale handel in hormonen en geneesmiddelen liepen. Overigens zonder zware gevolgen, omdat de belangrijkste feiten verjaard waren voor het gerecht tot een uitspraak kwam.
Bogaerts ploos farmaceutische naslagwerken uit op zoek naar eenvoudig (en dus goedkoop) aan te maken middelen, en ging na van welke syntetische produkten de patentrechten vervielen, om die vervolgens “magistraal” te laten namaken. Zo leurde hij een tijdje met de kunstmatige zoetstof nadrena. De meeste van zijn kontakten beschrijven hem als een charmante man, van wie men geen malversaties zou verwachten.
Toch heeft Bogaerts een gerechtelijk verleden. In 1980 belandde hij achter de tralies, naar eigen zeggen omdat hij niet-geregistreerde vaccins voor kippepest had verhandeld. In 1988 zat hij zes weken in voorarrest, omdat er in zijn wagen hormonen in poedervorm waren aangetroffen. Het onderzoek kwam er nadat hij in een driftbui een geldwagen van Securitas, die hem op de autoweg had afgeremd, klem had gereden. Hij kwam er kwasi straffeloos vanaf. Een maand geleden werd hij korrektioneel veroordeeld tot een celstraf van drie maanden voorwaardelijk en een boete van 15.000 frank, omdat hij begin vorig jaar zijn vriendin in haar restaurant in elkaar had geslagen.
Die vrouw en dat restaurant waren zijn dekmantel. Officieel leefde Bogaerts in een kleine flat met niet meer dan een tafel en een stoel in Schaarbeek. In de praktijk organizeerde hij zijn zaakjes vanuit de villa in Brecht die op naam van de vrouw was gehuurd. Zijn handelswaar lag in een garage die ook op haar naam stond. Eind 1993 viel de rijkswacht daar binnen. Een pak chemische produkten en bezwarende dokumenten werden in beslag genomen. Bogaerts werd opgepakt op verdenking van hormonenzwendel. Twee weken later was hij weer vrij.
De dokumenten waarop het gerecht de hand kon leggen, geven een goed beeld van het maaswerk waarbinnen de man opereerde. Hij werkte lang met het om zijn hormonenhandel beruchte Nederlandse bedrijf Dopharma, en met het Zwitserse Alco Chemicals. Hij voerde produkten in uit Boedapest en Praag. Hij werkte ook met een Nederlandse dame, die eind ’93 van Alco naar een bedrijf in Rotterdam vertrok, en zou nu kontakten zoeken in de Verenigde Staten. Bogaerts’ omgeving houdt het erop dat hij niet in hormonen handelt, maar in niet-geregistreerde geneesmiddelen.
Werknemers heeft hij niet, hoewel hij een grote omzet draait. Hij gaat alles zelf halen en leveren. Meestal wordt er cash afgerekend. Over een kantoor beschikt hij evenmin. Hij regelt zijn zaakjes in diskrete gelegenheden als Hof Ter Prijkel langs de autoweg Gent-Kortrijk. De façades waarachter hij zich verschuilt, en de normloosheid waarmee hij leeft hij betaalt nooit belastingen, nooit processen-verbaal en nooit onderhoudsgeld voor zijn kinderen, tenzij hij niet anders kan stemmen tot nadenken.
Zelfs in dit goed gestoffeerde dossier valt de laksheid van het gerecht op. Het beschikte over zeer gedetailleerde informatie, maar liet de kansen liggen om een aantal betrokkenen op heterdaad te betrappen. Toen de Antwerpse onderzoeksrechter Moyersoen vorige week gepeild werd naar de stand van zaken in dit dossier, moest hij zich inspannen om zich te herinneren waar het precies om ging. Het parket van Antwerpen heeft nooit uitgeblonken in de strijd tegen hormonen.
“Als ik die verhalen over inkompetentie en laksheid hoor, ” zucht een ontgoocheld veearts-keurder, “kan ik alleen maar besluiten dat een gedreven iemand als Van Noppen het niet verdiende om op zo’n manier te sterven. “
Dirk Draulans
Hormonenhandelaars gebruiken hun vrouw dikwijls als scherm voor hun zaken.
Veeartsen kunnen het probleem van de hormonenspuiterij niet alleen oplossen.
De moordenaars van Karel Van Noppen zouden uit kringen van kleine drugskriminelen komen.
