Abu Musab Al-Zarqawi is op dit ogenblik een van de meest gevreesde terroristen ter wereld. Er mag geen aanslag gebeuren in Irak, of hij wordt ervan verdacht.

Tien miljoen dollar staat er op zijn hoofd. Enkel Osama Bin Laden en diens nummer twee, Ayman Al-Zawahiri, leveren meer op. Zij behoren dan ook tot de ‘most wanted terrorists’ of MWT, terwijl Al-Zarqawi nog in de tweede klasse thuishoort, die van de ‘specially designated global terrorists’ of SDGT. Maar de kans zit erin dat Al-Zarqawi binnen niet al te lange tijd promoveert tot de MWT. Sinds de toestand in Irak helemaal uit de hand liep, komt zijn naam immers meer in het nieuws dan die van Bin Laden.

Daarbij valt op hoe weinig over Al-Zarqawi bekend is. Zelfs basisgegevens als zijn naam, geboorteplaats en -datum blijven onduidelijk. Al-Zarqawi, alias Fadel Nazzal, Ahmad Fadel, heet wellicht Habib Al-Khalayleh. Hij werd halfweg de jaren zestig in Jordanië geboren. Al-Zarqawi zou een Palestijn zijn, die behoort tot de bedoeïenenstam Beni Hassan. Uit getuigenissen blijkt dat hij het normale traject van een islamitisch zeloot aflegde. Maar ook daar is het vaak moeilijk mythe en werkelijkheid van elkaar te onderscheiden.

In de loop van de jaren tachtig volgde Al-Zarqawi een opleiding in Afghanistan. Het was de periode waarin de moedjahedien pogingen ondernamen de sovjettroepen te verjagen. De Amerikanen zagen een kans om via dit conflict de laatste fase van de Koude Oorlog uit te vechten, en overstelpten de Afghaanse krijgsheren met moderne wapens en geld. Van overal stroomden jonge Arabieren toe om de islam te verdedigen. Al-Zarqawi was een van hen.

Weg met de koning

Al-Zarqawi maakte carrière en mocht andere Arabieren trainen. In Afghanistan legde hij vermoedelijk ook de basis van zijn eigen, schimmige leger. Ex-leden verklaarden dat ze afstand moesten houden van Al-Qaeda en Bin Laden. Of dat wantrouwen er altijd al is geweest, blijft een vraagteken.

In het begin van de jaren negentig keerde Al-Zarqawi terug naar Jordanië. Jordaanse bronnen bevestigen dat hij een eigen plan had: hij wilde van Jordanië een nieuw kalifaat maken, een pure islamstaat waartoe, naar zijn opvattingen, ook Israël en Libanon behoorden. In 1992 liep hij wegens hoogverraad een veroordeling op tot zeven jaar gevangenisstraf. In 1999 kwam hij vrij en verdween. Kort daarna werd Al-Zarqawi door een Jordaanse rechter bij verstek ter dood veroordeeld, omdat hij aanvallen tegen Amerikaanse en joodse doelwitten plande.

Ondertussen was Afghanistan, onder leiding van de Taliban, verworden tot een pure moslimstaat. Al-Zarqawi dook er opnieuw op, als hoofd van een trainingskamp voor Palestijnen. Wellicht dreef de Amerikaanse aanval op de Taliban hem in de armen van Al-Qaeda.

Dat er zo weinig informatie over Al-Zarqawi bekend is, kan worden verklaard. Er vochten duizenden Arabieren in Afghanistan en buiten zijn eigen kring was Al-Zarqawi onbekend. Dat veranderde pas toen de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Colin Powell, in februari 2003 pogingen ondernam de noodzaak van de oorlog tegen Irak te bewijzen. Zijn argumenten luidden dat Saddam Hoessein niet alleen beschikte over een arsenaal gebruiksklare massavernietigingswapens, maar er bovendien banden op na hield met Al-Qaeda, en dus onrechtstreeks ook met Al-Zarqawi. In zijn flinterdunne bewijsvoering verwees Powell bijvoorbeeld naar Al-Zarqawi’ s verblijf in Bagdad. De ster van Al-Zarqawi begon te rijzen.

Fanatisme

Hij wordt gezocht in Duitsland en in Engeland, hij werd gesignaleerd in Syrië, in Iran en in Irak. De lijst van aanslagen waarvan Al-Zarqawi wordt verdacht, oogt indrukwekkend: in 2002 zou hij aanslagen gepleegd hebben in Jordanië, in 2003 in Marokko en Turkije. Hij zou achter de mislukte gifgasaanslagen in Londen en Amman zitten, en de bomaanslagen in Madrid hebben gepland. Maar boven alles wordt zowat iedere misdaad in Irak aan hem toegeschreven, van de uiterst zorgvuldig geplande zelfmoordaanslagen op politieposten en rekruteringsbureaus tot de aanslag op het hoofdkwartier van de Verenigde Naties en van het Internationale Rode Kruis. Hij zou verantwoordelijk zijn voor de aanslagen tegen sjiitische heilige plaatsen en ook de onthoofding van de Amerikaan Nick Berg wordt hem persoonlijk toegeschreven.

Als dit alles klopt, is de man wel erg druk bezig geweest. Of gaat het hier om een van de vele Amerikaanse strategieën waarin ‘het kwaad’ een gezicht krijgt? Alles bij elkaar zijn er immers weinig bewijzen voorhanden, behalve de vaststelling dat groepen als ‘Strijders van de Islam’, ‘Eenheid en Heilige Oorlog’ en ‘Eed aan de Imam’ in Al-Zarqawi’s naam opereren. Daarnaast bestaat er nog een brief uit februari 2004, waarin hij Bin Laden om steun vraagt in zijn ‘oorlog tegen de Amerikanen en de sjiieten die met hen meewerken’, en een overlijdensbericht dat de Koerden even later de wereld in stuurden. Maar de echtheid van deze documenten is zeker niet onbetwist.

De man blijft een schim, niemand weet waar hij echt voor staat. Misschien ligt de verklaring hiervoor wel in zijn meest gebruikte schuilnaam: Al-Zarqawi. Die naam verwijst naar Zarqa, een district in Jordanië, waar zich in september 1970 de bitterste nederlaag van de Palestijnen afspeelde. Ze waren na de stichting van de staat Israël naar het koninkrijkje gekomen. Dat werd hun uitvalsbasis om, zoals de formule toen luidde, Israël de zee in te drijven. Toen alle oorlogen tegen Israël bleken te mislukken, veranderde de Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO haar doel: ze zou een Palestijns koninkrijk vestigen in Jordanië. De Jordaanse koning Hoessein zag dat anders en in september brak een regelrechte oorlog uit tussen het Jordaanse leger en de zwaar bewapende Palestijnen uit de vluchtelingenkampen. Irak en Syrië trokken partij voor de Palestijnen, Israël en de Verenigde Staten voor Jordanië. Duizenden Arabieren sneuvelden. De oorlog staat bekend als ‘Zwarte September’. Niet alleen vanwege de duizenden doden, maar ook omdat zowel Irak als Syrië in het heetst van de strijd hun troepen terugtrokken, en de Palestijnen in de steek lieten. Die actie stond voor vele Palestijnen gelijk aan het ultieme verraad van hun Arabische broeders. En van Jordanië, want ondanks alle officiële verklaringen is het tussen koning Hoessein en de Palestijnen nooit meer goed gekomen: in 1986 gaf de koning de PLO het bevel Jordanië te verlaten.

Wil Al-Zarqawi, met zijn vermoedelijk Palestijnse roots, de Jordaanse koning daarom ten val brengen? Gelooft hij dat de wereld dankzij zijn acties zal veranderen in een groot moslimrijk? Of heeft fanatisme geen reden nodig?

Misjoe Verleyen

Als alle verdenkingen kloppen, is Al-Zarqawi wel erg druk bezig geweest.