Wat maakt Saudi-Arabië bijzonder? Het land exporteert zowel olie als eenradicale islam.

Op de terugweg van de conferentie van Jalta, in 1945, maakte de Amerikaanse president Franklin Roosevelt een tussenstop in Egypte. Hij ontving daar aan boord van het oorlogsschip USS Quincy de eerste koning van Saudi-Arabië, Ibn Saud. Die zou op het dek van het schip een geit hebben geslacht om zijn bondgenootschap met de Amerikanen te bezegelen. Het was en is niet altijd koek en ei tussen de bondgenoten, maar de deal die toen werd gesloten houdt tot op vandaag stand.

Saudi-Arabië is en blijft een aartsconservatief land. Het ritme van voorzichtige hervormingen wordt ook onder de nieuwe koning Salman – 79 jaar en niet echt supergezond – zeker niet snel opgevoerd. Vrouwen mogen nog altijd niet autorijden. Een blogger met zachte kritiek op het regime werd begin januari nog tot tien jaar cel veroordeeld en duizend zweepslagen. Een vrouw die werd beschuldigd van moord werd ook al dit jaar in Mekka met een zwaard onthoofd.

Toch spoedden de leiders van zo ongeveer alle westerse landen zich de voorbije dagen naar Riyad om er de opvolger van de overleden koning Abdullah te groeten. Dat is een blijk van respect, maar het heeft wellicht toch vooral met olie te maken. Saudi-Arabië beschikt over de grootste oliereserves ter wereld en dat blijft een geducht strategisch wapen. Het land zorgde de voorbije weken mee voor de lage olieprijs door vrolijk evenveel olie te blijven oppompen als tevoren. Die politiek nekt zowel Rusland als aartsvijand Iran, en dat zijn niet toevallig steunberen van de Syrische president Bashar Al-Assad.

De Saudi’s zijn vooral beducht voor de toenemende invloed van het sjiitische Iran in de regio. Het koningshuis draagt de streng-conservatieve salafistische stroming van de soennitische islam uit. Het zit Riyad daarom niet lekker dat de VS proberen om met Teheran overeen te komen over zijn nucleaire programma. De Amerikanen van hun kant zijn niet vergeten dat 15 van de 19 vliegtuigkapers van 11 september Saudi’s waren.

Het is zo tussen het Westen en Saudi-Arabië een relatie van rijden en omzien. Het land vecht mee tegen Islamitische Staat omdat radicale fundamentalisten ook het koningshuis zelf op de korrel nemen. Tegelijk vinden die fundamentalisten inspiratie bij Saudische imams en geschriften. Er wordt ook bij ons niet onterecht gevraagd dat nauwer wordt gelet op wat er in salafistische moskeeën wordt verteld. De combinatie van olie en een radicale islam schenkt een explosieve cocktail.

Hubert van Humbeeck

De Saudi’s zijn vooral beducht voor de toenemende invloed van het sjiitische Iran in de regio.