In de schaduw van Donald Trump bekvecht Washington om de erfenis van Barack Obama: het nucleaire akkoord met Iran en mogelijk een nieuw evenwicht in het Midden-Oosten.

Vijftien maanden voor de volgende presidentsverkiezingen hielden Republikeinse kandidaten in de VS een eerste televisiedebat. Politiek stelt het allemaal nog weinig voor. Al is het optreden van de puissant rijke, gevaarlijke populist Donald Trump meer dan gênant. Van groter belang is het debat over het nucleaire akkoord met Iran. De vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad plus Duitsland willen daarmee verhinderen dat Teheran snel een atoombom maakt. In ruil voor het akkoord worden de economische sancties afgebouwd, die zwaar op het land wegen.

De Republikeinse meerderheid in het Congres vindt het begrijpelijkerwijs een slecht akkoord. Maar ook een aantal Democraten vrezen dat het de veiligheid van Israël in gevaar brengt. In september wordt er over de deal gestemd. President Barack Obama kan eerst zijn veto inzetten en dan is er een tweederdemeerderheid nodig in zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat om het akkoord te laten struikelen. Dat zou voor Obama een blamage zijn: de nucleaire deal is op dit moment zijn belangrijkste verwezenlijking op het vlak van de buitenlandse politiek.

Obama hoopt bovendien dat het akkoord kan helpen om beweging te krijgen in dossiers die nu nog muurvast zitten. Er wordt daarbij, bijvoorbeeld, verwezen naar de unanieme beslissing van de Veiligheidsraad – met Rusland – om een onderzoek te voeren naar het gebruik van gifgas door het Syrische regime van Bashar Al-Assad. Dat voedt speculaties dat Rusland bereid is om mee na te denken over een toekomst voor Syrië zonder Assad. Dat zou het dan weer mogelijk maken dat alle krachten tegelijk worden ingezet in de strijd tegen de IS. Tegenstanders van Obama vinden zijn houding naïef. Ze vrezen dat Iran van de geboden kans misbruik zal maken om het internationale terrorisme nog meer te steunen. Zijn medestanders rekenen erop dat de Iraniërs de kans grijpen omdat ze zich uiteindelijk toch liever spiegelen aan het welvarende Zuid-Korea dan aan de pariastaat Noord-Korea.

Obama waarschuwt dat er meer oorlog komt als dit akkoord de mist ingaat. Daarbij zal Amerika niet langer militair half aan de kant blijven staan. Maar als zijn strategie goed uitpakt, kan de deal met Iran het begin zijn van de zoektocht naar een nieuw evenwicht in het Midden-Oosten. Dat is de inzet. En dan bereikt hij met geduldige diplomatie meer dan zijn voorganger George W. Bush met brutaal geweld.

Hubert van Humbeeck

Rusland zou bereid zijn mee na te denken over een toekomst voor Syrië zonder Assad.