De raad van bestuur van de NMBS hakte vorige week de knoop door over een zoveelste besparingsplan. Dé gordiaanse knoop van de Belgische spoorwegen blijft ook dit keer onaangeroerd.
De NMBS gaat 13 miljoen euro besparen door 193 treinen te schrappen ‘waar toch niemand gebruik van maakte’ en die bovendien ‘geen deel uitmaakten van de beheersovereenkomst tussen de overheid en de NMBS’. Topman Marc Descheemaecker wil eigenlijk ook treinen schrappen die wél deel uitmaken van die beheersovereenkomst. Maar omdat die in 2012 afloopt, wil Descheemaecker de discussie over die treinen liever doorschuiven naar de onderhandelingen over de nieuwe overeenkomst.
Een tweede besparing (van bijna 10 miljoen euro) moet volgen uit de niet-vervanging van een derde van het administratief personeel dat met pensioen gaat. Voorts maakt de beslissing van de raad van bestuur melding van 26 miljoen euro minder in uiteenlopende kostenposten als ICT, publiciteit en kantoorbenodigdheden. Alles bij elkaar moet het plan een kleine 100 miljoen euro aan ‘efficiëntiewinsten’ opleveren.
Alle beetjes helpen, redeneert de raad kennelijk, want de NMBS koerst momenteel af op de afgrond. Van het eigen vermogen van de onderneming, in 2007 nog goed voor 1,24 miljard euro, schoot nauwelijks drie jaar later minder dan de helft over. In dat tempo zingt de maatschappij het geen twee jaar meer uit. De voormalige De Tijd-journalist Paul Huybrechts stelde eerder dit jaar nog dat de maatschappij, rekening houdend met geleden verliezen, eigenlijk nu al door haar kapitaal heen zit.
Spoorwegwatchers alom reageren met de moed der wanhoop. Topvrouw Caroline Ven van het ondernemersplatform VKW is nog het meest positief: zij bekijkt de aangekondigde besparingen in de eerste plaats in het licht van de schuldenlast van 3 miljard euro en van de verliesgevende activiteiten. In dat licht lijkt het afschaffen van lege treinen toch een daad van goed bestuur en zou protest hiertegen vanwege de vakbonden eens te meer getuigen van een totaal achterhaalde visie op de spoorwegmaatschappij. De NMBS moet immers geen machine zijn voor overheidstewerkstelling; ze moet de werkgelegenheid ondersteunen door pendelaars op het werk te brengen en door de mobiliteit te verzekeren in tijden dat de wegen dichtslibben.
Voor Herman Welter, intussen bijna vijftig jaar spoorwegjournalist, blijft de NMBS ook met dit plan evenwel morrelen in de marge. Veel van de treinen die nu geschrapt worden, waren pas enkele maanden geleden ingevoerd. Zowel het een als het ander blijft van improvisatie en willekeur getuigen. Tussen steden als Sint-Niklaas en Mechelen rijdt één trein per uur, waardoor het spoor zich op die drukke as nooit tot een geldig alternatief kan ontpoppen. Volgens Welter hebben noch de NMBS zelf noch de overheid een visie op de rol van de spoorwegen in de mobiliteit. Tegenover de stelling van minister Inge Vervotte, dat het Belgische net nu al overbelast is, stelt Welter onomwonden dat er bij ons, zeker tegenover vergelijkbare landen als Nederland en Zwitserland, eerder veel te weinig dan te veel treinen rijden.
Luc Baltussen
