Lukas De Vos
Lukas De Vos Europakenner

Geen week nadat Nigeriaans president Goodluck Jonathan de islamitische terreurbende Boko Haram amnestie had aangeboden, roept hij in drie oostelijke deelstaten de noodtoestand uit om ze opnieuw te veroveren op de bende.

Boko Haram vreet al vijf jaar aan de eenheid van Afrika’s meest dichtbevolkte land. De moslimsekte verwerpt elke westerse invloed. Van kledij tot verkiezingen, van seculier onderwijs tot de gelijkheid van man en vrouw. De sekte werd in 2002 door Mohammed Yusuf opgericht in de oostelijke deelstaat Borno. Sinds Yusuf in 2009 door het leger werd gedood, verspreidde het geweld zich over het hele noorden van het land.

Er zijn historische en economische redenen waarom de terreur precies in Borno wortel schoot. Historisch was het vroegere Borno een islamitisch koninkrijk aan de rand van de woestijn, dat zijn rijkdom dankte aan de karavaanhandel. Economisch zijn uitgerekend de noordelijke moslimstaten er vandaag in Nigeria het slechtst aan toe. Van de 170 miljoen Nigerianen leven er 120 miljoen onder de armoedegrens. Er heerst alleen werkloosheid, en dat is de beste rekruteringsbasis voor jongeren zonder toekomstverwachtingen. Daar komt bij dat sinds de burgeroorlogen in Libië en Mali flink wat wapens de weg naar Noord-Nigeria vonden.

Het leger wachtte niet op de officiële goedkeuring van de presidentiële maatregel door het parlement om de aanval in Borno in te zetten. Het heeft een bondgenoot in de buurlanden Niger en Tsjaad. Die zijn ook niet gediend met de aanwezigheid van moordende benden in het grensgebied. De meeste incidenten lijken godsdienstig geïnspireerd. Bij aanslagen van Boko Haram op kerken kwamen honderden mensen om het leven – sinds 2009 werden er zelfs meer dan 4000 doden geteld. Tegelijk spelen eeuwenoude stammentwisten en economische spanningen een rol. In de grensstaat Taraba raakten begin mei christelijke boeren slaags met islamitische, nomadische veehouders. Maar ook in het zuiden van het land is er geweld. Daar is het gericht tegen de grote oliebedrijven, die milieu en visserij zonder pardon hebben kapotgemaakt.

Sharia

En dan komt het echte spook uit het verleden weer om de hoek kijken: de angst dat het land uiteenvalt. Zoals in 1967, toen Biafra zich afscheurde en de Igbo zich probeerden te verweren tegen de Haussa en de Yoruba. De oorlog duurde tot 1970 en kostte aan een miljoen mensen het leven. Nu keren Yoruba en Igbo zich samen tegen de amnestie voor Boko Haram. De eenheid staat weer onder druk. Twaalf van de 36 deelstaten hebben de sharia ingevoerd en de grondwet opzijgeschoven. De aanhoudende aanslagen ondergraven de leidende rol die Nigeria in Midden-Afrika wilde spelen. In 2009 liet de Amerikaanse president Barack Obama Nigeria tijdens zijn eerste Afrikareis links liggen. Een tweedaags verblijf in juni is al ingekort tot een korte stop en een gesprek met collega Jonathan.

Lukas De Vos

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content