De Vlaamse orkesten wachten gespannen het plan van minister van Cultuur Bert Anciaux af. Eindelijk zullen ze weten waar ze aan toe zijn.
In een grijs verleden bleven de subsidies voor de orkesten jaar na jaar zo goed als onveranderd. Of liever de subsidie voor het orkest. Want het Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen (KFOV) speelde destijds cavalier seul. Het huidige VRO (Vlaams Radio Orkest) huisde vroeger onder de financiële vleugels van de toenmalige BRT. Van het Symfonieorkest van Vlaanderen was er nog geen sprake. Toen dat laatste orkest vorig jaar bij de subsidieronde buiten de prijzen dreigde te vallen, maakte het zoveel stampei dat niemand nog aan hen voorbij kon.
In deze tijd van rationalisatie en mission statements kon het niet uitblijven dat er voor ieder een eigen plaats in het orkestenlandschapje vrijgemaakt zou worden. Vlaams minister van Cultuur Bert Anciaux (VU) is bezig met een plan dat langer dan een jaar zal gelden. Met de bedoeling om overlappingen te vermijden en om het algemene niveau op te krikken. Want een orkest met het niveau van het Nederlandse Koninklijk Concertgebouworkest is er niet bij. Voor de orkesten is het goed nieuws dat ze zullen weten waar ze de komende jaren aan toe zijn. Omdat er minder lobbywerk nodig zal zijn, komt er dan meer tijd vrij om muziek te maken. Maar het maakt hen ook wel zenuwachtig dat ze misschien een taak toebedeeld zullen krijgen waar ze zelf niet om gevraagd hebben. En wie mag tot de hoogste regionen doorstoten, wie wordt nummer één en – vooral – wie krijgt het meeste geld om zijn plannen te realiseren?
De twee ‘groten’, het VRO en het KFOV, zijn het er snel over eens. Het Symfonieorkest van Vlaanderen kan best de functie krijgen van doorstromingsorkest, waar jongeren praktijkervaring kunnen opdoen voor ze naar ‘het grote werk’ overstappen. We besparen u de financiële details. Iedereen, vriend en vijand, is het er wel roerend over eens dat musici in België slecht betaald worden en dat echt groot jong talent zeer moeilijk binnen het land te houden is.
SCHONE LEI
De twee grote orkesten hebben een periode van zwalpen achter de rug. Alleen al de aanpassing aan de nieuwe tijd was moeilijk. Dat uren en diensten in functie van het artistieke project worden opgesteld en niet omgekeerd, is de basisvoorwaarde om het zo begeerde internationale niveau te halen. Het VRO heeft gelukkig al in 1998 bij zijn verzelfstandiging een nieuwe start mogen nemen met een zo goed als schone lei. Intendant Dries Sel heeft in de drie jaar dat hij er werkt, heel wat gerealiseerd. Hij heeft zijn orkest op een originele manier gepositioneerd: richting avontuur. Hij heeft met Yoel Levi een chef-dirigent met een internationale reputatie kunnen binnenhalen die bovendien een groot orkestpedagoog is. Het repertoire van de twintigste eeuw en de symfonieën van Mahler zijn voor Levi. Dat moet de basiskwaliteit van het orkest veiligstellen.
De samenwerking met Tan Dun springt misschien meer in het oog. Tan Dun zal in 2002 immers als director multimedia and festivals worden aangesteld. De oscarwinnaar voor de muziek van de film Crouching Tiger, Hidden Dragon werkte al eerder met dit orkest samen. Vandaar het idee om er meer van te maken dan een puur symfonieorkest en meer evenementgerichte optredens te organiseren. Dat resulteerde ondertussen al in een contract met het grootste impresariaat ter wereld, CAMI (Columbia Artists Management Inc.). Het orkest gaat volgend seizoen naar China met muziek van Tan Dun, gedirigeerd door de componist. Dries Sel: ‘We zeggen niet dat we fantastisch zijn, we zeggen dat het orkest alles heeft om binnen de drie jaar hoed af te zeggen.’
Het KFOV is net terug van een succesvol optreden in Wenen, toch nog altijd een gewaagde onderneming. Het goede nieuws dat daar verspreid werd, is dat Philippe Herreweghe na een korte sabbatical aan het orkest verbonden zal blijven. Dan gaan ze weer naar Japan. De jongste tijd heeft het gerommeld in alle geledingen van het orkest. Er is zelfs een managementcrisis geweest. Het grootste probleem was de manke communicatie op alle niveaus. Het orkest werkte nog wel, maar was stuurloos. De oplossing lijkt in de maak. Er is een nieuwe raad van bestuur, en sinds kort is Jan Raes er intendant. Raes stond vroeger aan het hoofd van het Conservatorium van Antwerpen. Hij wil het orkest nu in de grote traditie inschrijven: het moet weer ‘een klank’ krijgen. En dat is moeilijk met muzikanten met veertien verschillende nationaliteiten en evenveel muziekidealen. Een dirigent met een strijkersverleden naast Herreweghe zou een oplossing moeten bieden. Want het KFOV profileert zich onder intendant Raes vooralsnog als een orkest dat vooral het grote repertoire speelt.
Lukas Huybrechts
