We willen allemaal kapitalisten zijn als het goed gaat. Maar als het tegenzit, zijn we plots socialisten’, zegt Raghuram Rajan. De man die in The Economist door collega’s werd uitgeroepen tot belangrijkste econoom na het uitbreken van de financiële crisis, is ervan overtuigd dat regeringen en centrale bankiers het kapitalisme regelrecht naar een nieuwe crisis leiden. ‘Politici hebben de moed niet om pijnlijke beslissingen door te duwen. Ze kiezen voor de gemakkelijke oplossing.’
De wereldeconomie is volgens Rajan vandaag samen te vatten in twee getallen: tien en tien. tien procent groei in China en tien procent werkloosheid in de VS. Zo eenvoudig kan het zijn: de rijke landen in West-Europa en de VS groeien traag, de opkomende economieën zoals China groeien snel. En wat doet de Amerikaanse centrale bank? Die drukt massaal geld bij, zodat de koers van de dollar daalt, met als gevolg dat Amerikaanse producten goedkoper worden en makkelijker in het buitenland kunnen worden verkocht. En wat doen die groeilanden? Ze houden de wisselkoers van hun munt ook laag, zodat hun export niet in gevaar komt. Het gevolg is een dreigende wisselkoersoorlog, waarbij de munten als wapens worden gebruikt. En wat voegde Rajan daar onlangs in een interview met zakenkrant De Tijd nog aan toe? ‘Dat is waarom inflatie de volgende grote discussie wordt. Wat met de stijgende grondstoffenprijzen? Wat met de stijgende voedselprijzen? Je ziet de gevolgen nu al in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De mensen zijn boos.’ We hebben de laatste weken gezien hoe boos ze daar zijn.
Naast stijgende grondstoffen- en voedselprijzen ziet Rajan nog een tweede groot probleem in de hedendaagse economie: de hoge overheidsschulden in de westerse wereld en met name in Europa. Over België, met zijn hoge staatsschuld en aan-slepende regeringsformatie, verklaarde hij: ‘België heeft al aangetoond dat het in staat is goed om te gaan met hoge schulden. De markten zouden daarom vertrouwen moeten hebben in het feit dat het zal lukken. Maar in de huidige context, waarin investeerders nerveus zijn over staatsobligaties, speelt België met vuur.’
Rajan is professor aan de University of Chicago en waarschuwde in 2005 al voor het uitbreken van de financiële crisis door de scheeftrekkingen in het systeem. Vorig jaar verscheen van hem het boek Fault Lines, over de verborgen breuklijnen in de wereldeconomie. Daarin analyseert hij hoe de kiemen voor de crisis al decennia geleden werden gelegd en de wereldleiders altijd maar met lapmiddeltjes voor de dag kwamen om crisissen af te wenden. Of dat vandaag anders is? Rajan is bezorgd. ‘We moeten goed beseffen dat we voor een erg moeilijke periode staan’, aldus Rajan. ‘Globalisering en technologische vooruitgang zijn enorme uitdagingen. Maar daar is een gigantische crisis bovenop gekomen, en er staan ons grote demografische uitdagingen te wachten. Bovendien maak ik mij zorgen over de wereldwijde onevenwichten: landen met grote overschotten staan tegenover landen met grote tekorten. Die onevenwichten moet je aanpakken, of ze duwen ons in de richting van een nieuwe crisis. En we hebben een globale aanpak nodig. Anders komen we nergens. Maar welke instelling gaat daarvoor zorgen? De G20? Dat is een praatbarak!’
Ewald Pironet
