Een Israëlische raket betekende het einde van sjeik Ahmed Yassin. Het geweld stak meteen weer de kop op.

Sjeik Ahmed Yassin had maandag net gebeden in de moskee toen een Israëlische raket hem en zijn begeleiders trof. Acht mensen stierven, tientallen raakten gewond. Meteen volgden de ondertussen bekende reacties. Westerse leiders drukten hun bezorgdheid uit en riepen op tot kalmte, Arabische leiders veroordeelden de aanslag en waarschuwden voor nog meer bloedvergieten. Israël meldde dat de aanslag onvermijdelijk was omdat sjeik Yassin de bron was van ‘gruwelijk terrorisme’ en grendelde Gaza en de Westoever af, waardoor vier miljoen Palestijnen voor de zoveelste keer opgesloten zaten. Hamas beloofde dat het ‘dood en verderf zal zaaien in elk huis, in elke straat en elke stad van Israël’. De Palestijnse premier Ahmed Korei sprak van ‘een gevaarlijke en laffe daad’. Palestijnen betoogden in de straten en Israëlische soldaten schoten op de betogers. De Israëlische premier Ariel Sharon waarschuwde dat Israël elke Hamasleider zal uitschakelen, tenzij de aanvallen op Israëlische burgers en soldaten ophouden. De Palestijnse onderhandelaar Saeb Erekat meldde intussen aan de Britse omroep BBC dat de aanvallen alleen ophouden ‘als de bezetting van Palestijns gebied stopt’.

Zo gaat het na elke aanslag. Geweld roept nieuw geweld op, wraak is legitiem geworden. En de tegenstrijdige signalen nemen enkel toe.

De laatste geweldreeks begon op zondag 14 maart met een zelfmoordaanslag in de haven van Ashdod. Daarbij kwamen tien Israëli’s om het leven. De aanslag was een reactie op een schietpartij waarbij enkele Palestijnen de dood vonden. Hij werd opgeëist door twee groepen: Hamas en de Al-Aqsabrigades. Als represaille bombardeerde de Israëlische luchtmacht maandag twee ‘wapenfabrieken’ van Hamas in Gaza. Diezelfde dag besliste het Israëlische parlement om alle soldaten uit de bezette gebieden terug te trekken.

Op dinsdag 16 maart riep Sharon voor het eerst in zes maanden zijn veiligheidskabinet bijeen. Dat besliste om het leger carte blanche te geven in de middelen die het gebruikt om de terroristen te bestrijden en de leiders van de terreurbewegingen – in de eerste plaats van Hamas – uit te schakelen. Het leger trok Gaza binnen, verhoogde de controles aan de grenslijn met de Palestijnse gebieden en schoot een leider van de Islamitische Jihad neer.

Op vrijdag 19 maart veroordeelde VN-gezant John Dugard de bouw van de muur die Israëli’s en Palestijnen moet uiteenhouden. Sharon blafte routineus terug: de muur is belangrijk voor de veiligheid van Israël en zo gauw de Palestijnen stoppen met hun aanslagen, zal Israël de muur (kostprijs: anderhalf miljoen euro per kilometer) afbreken. Diezelfde dag was er een geheime ontmoeting tussen premier Sharon en koning Abdullah van Jordanië. De koning beloofde dat hij de grens tussen de Westoever en Jordanië zal afgrendelen.

EEN PLAN VOOR GAZA

Abdullah heeft namelijk geen zin in een stroom vluchtelingen die de stabiliteit van zijn land in gevaar brengt. Hij heeft trouwens helemaal geen zin in Hamas en al wat daarmee samenhangt. Het Hamashoofdkwartier in Amman is gesloten, de leiders ervan zijn het land uitgezet – ze werden in Qatar opgevangen. Sharon van zijn kant wil niet dat Jordanië de uitvalsbasis wordt van Palestijns verzet. Hij heeft eenzelfde afspraak met de Egyptische president Hosni Mubarak, die de grens met Gaza zal afschermen.

Op basis van de goedkeuring van het parlement en de beloften van de buurlanden gaf de regering groen licht voor het plan van Sharon. Daarin stelt de regering voor om vrijwel alle 21 Israëlische nederzettingen in Gaza en enkele nederzettingen op de Westoever te ontmantelen. Officieel om aan de internationale afspraken te voldoen, maar waarnemers zijn het erover eens dat de beslissing eigenlijk steunt op de enorme kostprijs van de bezetting, de ontevredenheid van Israëlische kiezers over het voortdurende geweld en de druk uit Washington. Sharon gaat binnenkort op bezoek bij de Amerikaanse president George W. Bush en wil daar toch een beetje positief nieuws kunnen meedelen. Dat ook premier Korei tevreden is met de ontruimingsplannen, bijvoorbeeld.

Hamas is dat niet. De beweging ontstond in 1987 tijdens de eerste intifada. De vermoorde Yassin was haar inspirator en geestelijke leider (zie kader). Hamas wil op korte termijn de Israëlische soldaten uit de bezette gebieden weg en daartoe zijn alle middelen goed. Ook aanslagen tegen Israëlische burgers, pasmunt voor Palestijnse doden.

De bevrijding van Gaza, de Westoever en Jeruzalem is een eerste stap naar het uiteindelijke doel: het herstel van het historische Palestina, zoals dat bestond voor de stichting van Israël in 1948. Vandaar dat Hamas gekant is tegen elk vredesakkoord dat uitgaat van de idee dat twee staten binnen de historische grenzen van Palestina mogelijk zijn. Vandaar ook dat Hamas helemaal geen rekening houdt met de Palestijnse Nationale Raad die uit die akkoorden is ontstaan, en ook geen gezag wil toekennen aan PLO-leider Yasser Arafat, die de akkoorden ondertekende. In de erosie van Arafats macht werd Hamas lange tijd geholpen door de wispelturige PLO-leider zelf, die geen gezag naast zich duldt. De Palestijnse bevolking in de bezette gebieden raakte ook gedesillusioneerd door de corruptie van de kring rond Arafat.

Toch is Arafats populariteit nog altijd groot. Dat ondervinden Palestijnse leiders die zich tegen hem verzetten. Dat ondervinden ook de Israëli’s die enerzijds Arafat zien als het grootste struikelblok op de weg naar een oplossing maar hem anderzijds nog populairder maakten door hem in zijn kapotgeschoten hoofdkwartier in Ramallah te isoleren.

Nu Sharon niet wil praten met Arafat en Hamas, en Hamas niet wil praten met Sharon en Arafat, kan de spiraal van geweld alleen maar sneller draaien. De dood van een symbool als sjeik Yassin is daartoe het perfecte alibi.

Misjoe Verleyen

Ariel Sharon gaat binnenkort op bezoek in Washington en wil daar toch een beetje positief nieuws kunnen meedelen.