Met 75 miljard frank verlies kan Swissair zich geen grapjes veroorloven. Ook niet met Sabena, dat zelf voor 13 miljard in het rood gaat.
Het wordt alweer wachten, tot de zomer deze keer, vooraleer de Zwitserse SAirGroup uitsluitsel geeft over wat hij in de zin heeft met de Belgische luchtvaartmaatschappij Sabena, waarvan hij bijna de helft van de aandelen bezit. ‘Een uitdaging’, zo noemde Mario Corti het Sabenadossier vorige maandag op de persconferentie waarop hij de resultaten van de SAirGroup voor het jaar 2000 bekendmaakte. Sinds drie weken is Corti voorzitter van de raad van bestuur van SAir, de groep rond de Zwitserse luchtvaartmaatschappij Swissair. En een ‘uitdaging’ klinkt alvast iets positiever dan wat Corti te melden had over de andere Europese maatschappijen waarin SAir zich financieel heeft geëngageerd. Daarover sprak hij in termen van ‘bloedingen’ die dringend dienden op te houden.
De kwestie is acuut, omdat de SAirGroup zelf in volle crisis verkeert. De groep sloot het boekjaar 2000 af met een recordverlies van 2,9 miljard Zwitserse frank (ongeveer 75 miljard Belgische frank of nagenoeg 2 miljard euro) en verliest stilaan het vertrouwen van de investeerders. Sinds begin dit jaar, na het ontslag van een reeks topfiguren en van de voltallige raad van bestuur (op één lid na, Corti), zakte het aandeel van de groep op de beurs met dertig procent. Het kende vorige vrijdag nogmaals een spannend moment, met een dip van ruim 8 procent, in het vooruitzicht van de bekendmaking van de jaarresultaten maandag.
Met het recordverlies staat meteen de strategie die SAir sinds een vijftal jaar volgt ter discussie. Die bestond erin om via kapitaalsparticipaties een reeks kleinere Europese maatschappijen rond Swissair te verenigen, onder meer Sabena, in de zogeheten Qualiflyergroep. Die had SAir een hoge graad van zelfstandigheid moeten garanderen in een sector die steeds meer door globale allianties wordt gedomineerd. Twee elementen, zo blijkt nu, hebben die strategie doorkruist. Vooreerst leidt de overcapaciteit in de Europese luchtvaart tot het ineenzakken van de tarieven, waartegen niet meer rendabel kan worden gevlogen. Althans niet voldoende om de kapitaalskosten te dekken. De hoge dollarkoers en de gestegen olieprijzen (die SAirs brandstoffactuur met 60 procent hebben opgevoerd) hebben de situatie evenmin bevorderd.
SAir is vooral tot de conclusie gekomen dat de Qualiflyerstrategie financieel onhoudbaar uitvalt. Toch in zijn huidige vorm. In zijn geconsolideerde verlies- en winstrekening diende de SAirGroup voor 20 miljard Belgische frank (500 miljoen euro) aan verliezen van zijn geassocieerde bedrijven op te nemen, plus nog voor bijna 60 miljard (1,5 miljard euro) aan provisies. ‘Slechts’ 760 miljoen (bijna 20 miljoen euro) van die verliezen komt voor rekening van Sabena, dat vorig jaar in zijn eigen boekhouding voor een ontstellende 13 miljard frank (325 miljoen euro) in het rood ging. De participaties in drie Franse luchtvaartmaatschappijen alleen kosten SAir al 2 miljard (500 miljoen euro) cash per maand. Voor deze drie bedrijven is SAir, net als voor zijn Duitse en Italiaanse participaties, op zoek naar nieuwe partners. Alvast Air Littoral, een van die Franse maatschappijen, kan met ingang van meteen niet meer op vers geld rekenen.
EEN KLEINER SABENA
Mario Corti heeft een vijfjarenplan voor ogen voor het financiële herstel van de groep. De pas in 1997 ingevoerde naam SAirGroup heeft alvast zijn beste tijd gehad en het bedrijf gaat spoedig weer onder het aloude merk van vertrouwen ‘Swissair’ de lucht in. Het kan gelden als symbool van Corti’s voornemen om de groep af te slanken en in zijn structuur te versimpelen. Het bedrijf wil zich weer concentreren op zijn core business, het luchtverkeer en de daarmee verbonden activiteiten. Daarom komen een deel van het niet-essentiële vastgoed plus de (rendabele) hotelketen Swisshôtel in het uitstalraam te staan. Ook de tien procent die SAir bezit in het Oostenrijkse Austrian Airlines – dat Qualiflyer verliet om tot de Star Alliance rond het Duitse Lufthansa toe te treden – zal worden verkocht.
Lichtelijk verrassend is wel dat Corti niet van plan is om de Qualiflyerstrategie op te geven. Al sloot hij niet uit dat Swissair in de toekomst nauwer toenadering zoekt tot American Airlines – en dus de nu nog embryonale OneWorld-alliantie rond American en British Airways – waarmee Qualiflyer al samenwerkt op de transatlantische routes. Alleen, zo liet Corti uitschijnen, Swissair hoeft niet zo nodig een belangrijke aandeelhouder van de participerende luchtvaartmaatschappijen te zijn.
Wat dat concreet voor Sabena betekent, blijft andermaal in het ongewisse. Corti is het ‘uitdagende’ maar ook ‘zeer complexe’ dossier naar eigen zeggen nog aan het bestuderen. Daartoe had hij vorige vrijdag een ontmoeting met zijn medeaandeelhouder, minister van Overheidsbedrijven Rik Daems (VLD), die hij overigens hardnekkig als de Belgische minister van Verkeer bleef omschrijven. Swissair lijkt er niet op uit om zijn aandeel in Sabena nog op te voeren, ondanks het akkoord met de Belgische staat om die participatie uiteindelijk op 85 procent te brengen. Even onwaarschijnlijk is evenwel dat Swissair zich geheel van Sabena zou ontdoen, al was het maar omdat Qualiflyer dan niet veel meer zou voorstellen.
De toekomst van Sabena zal in hoge mate afhangen van Christoph Müller, die niet alleen aan het hoofd van Sabena staat, maar ook SAirs sleutelfiguur in de uitbouw van Qualiflyer is. ‘Het is toch geen exotische eis om te willen dat Sabena rendabel wordt’, aldus Corti. Daarvoor werkt Müller aan een nieuw ‘strategisch businessplan’ voor het Belgische bedrijf. De contouren daarvan strekken heel wat verder dan het Blue Sky-plan, dat pas dit voorjaar met veel bloed, zweet en tranen zijn definitieve vorm kreeg. Müllers plan houdt er rekening mee dat de integratie met Swissair veel beperkter zal uitvallen dan nu is voorzien, dat het overaanbod wordt afgebouwd en dat de nu aan de gang zijnde vlootvernieuwing wordt ingeperkt. Dat kan alleen betekenen dat het nieuwe Sabena vooral een kleiner Sabena zal zijn, met minder bestemmingen en minder frequenties. Dat dit ook gevolgen zal hebben voor bijvoorbeeld de werkgelegenheid, spreekt vanzelf.
Marc Reynebeau
